Molekül Nedir? Yapısı Çeşitleri Nelerdir?

Molekül nedir: En küçük temel yapı taşıdır. Birbirine bağlı gruplar halindeki atomların bir araya gelmesiyle oluşur. Molekülleri oluşturan çeşitler ise bazı kimyasal bağlardan etkilenerek oluşmuştur. Oluşturduğu elementin ya da bileşiğin özelliklerini taşımaktadır. Molekül için birden fazla tanım vardır. Bu tanımlar;

• Bir atomda var olan veya birkaç atomun birleşmesiyle oluşan birkaç çekirdekli yapı veya elektronlu yapıdır.
• Bir bileşiği oluşturan atomların eşit bir şekilde bulunduğu en küçük birime denir.
• Elementleri veya bileşikleri oluşturan, oluşturduğu bileşiğe özgü nitelikleri de kendi bünyesinde barındıran en küçük birimdir. Moleküller yapılarında birden fazla atom barındırırlar. Bir molekül aynı iki atomun bağlanması ile veya farklı sayılarda farklı atomların bağlanması sonucu da oluşabilirler.

Molekül Yapısı

Molekül oluşturduğu atomun yapısına sahiptir. Atomun özelliklerini alır. Bu yapı kimyasal bir yapıyı kapsar. Kimyasal yapılar da su gibi madde gibi varlıkları meydana getirir. Her molekülün yapısı oluşturduğu maddeye ve birleştiği atoma göre farklılık gösterebilir. Birbirine bağı kimyasal bileşikler ile oluşmuştur.

Molekül yapısı aynı cins olan atomun veya farklı cins olan atomun bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Molekül yapısında en az iki adet element bulunur.  İkiden fazla element de molekül yapısını oluşturabilir. Ama ikiden az element bir molekül yapısını oluşturamaz. Yapıyı oluşturan iki veya daha fazla olan element ve bileşikler ise birbirine bağlı şekilde dururlar.

Molekül yapılarına örnekler;

Bir hidrojen peroksit molekülü iki hidrojen ve iki oksijen atomundan meydana gelir. Kan proteini olan gamma globulin molekülü ise, oksijen, karbon, azot, hidrojenden oluşur. 4 farklı türde 1996 adet atom içerebilir.

Molekül Özellikleri 

Bir molekülün, fiziksel ve kimyasal anlamda karakteristik özellikleri korunur. Serbest halde bir molekül tek başına bulunabilir. Elektriksel olarak nötr bir atom grubunu ifade eder.

Özellikleri yapısı, kütlesi, sayısı ve çeşitleridir. Yapı olarak elektronik ve kimyasal yapıdadır. Özellikleri arasında atomların eşit oranda bulunması da yer alır. Birden fazla çekirdekli yapıya sahiptir.

Az sayıda atomlardan oluşan moleküller basit yapılıdır. Çok sayıda atomlardan oluşan moleküller ise karmaşık yapılı olarak kabul edilir. Moleküllerin en önemli özelliği oluşturdukları maddenin ısısı arttıkça dönme, titreşim gibi hareketler yapmasıdır.

Sıcaklık düştüğünde de yalnız titreşim hareketini yaparlar. Dönmenin olmadığı hareket yapısı olduğu için de madde katı halde bulunur. Moleküller katı ve sıvılarda birleşik halde bulunurken gaz molekülünde ise serbest ve hareket halinde bulunurlar.

Molekül Sayısı

1 mol maddenin içerdiği tanecik sayısına (atom ya da molekül) Avagadro Sayısı denir ve NA ile gösterilir. Bu sayı molekülün sahip olduğu değerdir. Bu değeri ise mol değeri oluşturur. Yapılan deney sonucu bir molün yaklaşık olarak 6.022 sayıya eşit olduğu bilinmektedir.

Bu sayı bir elementin bir molündeki atom sayısını ifade eder. Bir bileşiğin bir molünde bulunan molekül sayısıdır.

Molekül Kütlesi

Molekül kütlesi molekül ağırlığını ifade eder. Bu ağırlık da, bir kimyasal bileşiğin bir molekülünün birleşik atom kütle birimi türünden ağırlığıdır. Moleküler kütle hesaplaması ise bir molekülde bulunan atomların atom ağırlıklarının toplamı sonucu hesaplanabilir.

Moleküler kütle bağıl bir değerdir. Bu yüzden de bu değer Mr. olarak kısaltılır. Örneğin bir hidrojenin atom kütlesi bağlı olduğu molekül ağırlığını verir. Moleküller kimyasal reaksiyon sonucu oluşmuştur. Bundan dolayı da kütlesinin ağırlığı atomlarının toplamının ağırlığına tam olarak eşit olur.

Molekül Çeşitleri

Molekül çeşitlerinin bazı kimyasal bağlardan etkilendiği belirtilmektedir. Ancak bu kimyasal bağlar nelerdir? Çeşitlerini etkileyen kimyasal bağlar kimyasal nitelikli moleküler bağlardır. Molekülleri meydana getiren kimyasal bağlara moleküler bağlar denir. Bunlar kovalent bağ, iyonik bağ ve metalik bağlardır.

Moleküller her şeyde olabilir. Örneğin bir su molekülü iki hidrojen ve bir oksijen 3 atomdan meydana gelir. su molekülü çeşidi, bir oksijen ve iki hidrojen atomlarının bir araya gelmesiyle oluşmuş bir bileşiktir. Molekül çeşidi arasında yerini alır. Molekül çeşitleri atomların çeşitliliğini gösterir. Çünkü bir molekül aynı özellikteki atomlardan oluşmak zorunda değildir. Farklı ve çeşitlilikteki atomlardan oluşabilir. Atomlar da molekülün çeşidini belirler.

Moleküller Bağ

Bir molekülün atomları arasında meydana gelen bağlardır. Moleküller arası bağlardan daha kuvvetlidirler. Örneğin bir su molekülünün atomlarını bir arada tutan bağ moleküler bağlardır. Su molekülü (H ve O atomları arasındaki bağ moleküler bağa örnektir.)

Diğer taraftan su moleküllerini buz halinde iken bir arada tutan bağlar ise moleküller arası bağlara örnektir. Moleküler bağlar; iyonik bağ, kovalent bağ ve metalik bağlardır.

İyonik Bağ

Bir veya birden fazla elektronun bir atomdan ayrılıp başka bir atoma bağlanması sonrası pozitif ve negatif iyonların oluşur. Bunun sonucunda oluşan iyonik  bağdır. Metal ve ametal atomları arasında elektron alışverişi ile oluşan kimyasal bağ iyonik bağdır.

Bileşik meydana gelirken metal elektron verir, ametalde elektron alır.

Sodyum ve Klor atomlarından meydana gelen NaCl’ ü oluşan bağ iyonik bağa bir örnektir.

Kovalent Bağ

Kovalent bağ özellikleri: İki atomun elektron paylaşımı sonucu meydana gelen bağ moleküler bağdır. Bağı meydana getiren her bir atom elektron çiftine bir elektron sağlar. Bu bağ eğer iki aynı atomdan meydana gelmiş ise, meydana getirilen bağa apolar kovalent bağ denir.

Elektron çifti her iki atoma da eşit uzaklıktadır. Diğer taraftan bağ eğer iki farklı atom tarafından oluşturulmuş ise oluşturulan bağ polar kovalent bağ olarak adlandırılır. Bu durumda   elektronegatifliği daha yüksek olan atomun elektron yoğunluğu negatifliği az olan atoma göre artar.

Metalik Bağ

Metal atomlarını bir arada tutan bağdır. Metal atomların çekirdeği ile valans elektronları arasındaki etkileşimin kuvveti oldukça zayıftır. Bundan dolayı atomun bu valans elektronlar serbestçe hareket edebilmektedirler. Band teorisine göre metal atomlarını etrafı valans elektronlarının meydana getirdiği serbest elektron deniziyle çevrilidir. Bu serbest elektronların paylaşımı sonucu metalik bağ meydana gelir.