Doğru Akım Devresinde Bobin
Doğru akım (DC veya DA) devresinde bobin: Silindir üzerine sarılmış ve dışı izole edilmiş iletken telden meydana gelir. Bu nedenle gerçek bobin, telin öz direncinden dolayı bir omik dirence de sahiptir.
DA da Bobinin Kullanıldığı Yerler
DA da bobin; motor, röle, elektromıknatıs, elektrik devrelerinde kullanılır. Elektronikte ise filtre ve regüle devrelerinde kullanılır. Bobinin DA devresinde dar bir kullanım alanı vardır. Alternatif akımda (AC) ise bobinler daha geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Bobinde Akımın Yükselişi
Seri bir R-L devresinde bobine şekil a‘ daki gibi DA bir gerilim uygulandığında, ilk anda bobin akımdaki değişikliğe karşı koyar. Bundan dolayı bobin akımı yavaşça yükselir. Faraday Kanunu (Faraday Yasası) ve Lenz Kanun’ larına göre akım yükselirken empedans miktarı akımın değişim oranına bağlıdır. Akım değişikliği ne kadar fazla olursa direnç o kadar fazla olur. Akım, direncin tek başına alacağı değere kadar çıkar. Eğer akımda değişim olmaz ise bobinin empedansı yoktur.
Bu yükselme oranı L / R zaman sabitesi ile karakterize edilir. Aşağıdaki şekil b‘ de görüldüğü gibi logaritmik bir eğri şeklinde olur. Bu olay çok kısa sürede meydana gelir.
Bobinde Akımın Azalışı
Bobine uygulanan akım bobin sargıları tarafından meydana getirilen manyetik alanda potansiyel enerji olarak depolanır. Bu enerji sayesinde devre akımı kesilse dahi bobin üzerinde kalan manyetik alan bobin uçları arasında bir elektromotor kuvvet (EMK) kalır.
Bu durumdaki bobinin uçları arasına örneğin ampul bağlansa, ampul yanmaya ve manyetik alan azalmaya başlar. Manyetik alan bittiği anda ampul söner. Bitiş süresi akımın yükselişinde de olduğu gibi bobinin indüktansına (L) bağlıdır.
Bobin Endüktans Hesaplama
Bobinlerin bağlantıları tıpkı dirençlerde olduğu gibi hesaplanır.
-
Bobinlerin Seri Bağlantısı
Seri bağlanan bobinlerin toplam indüktansı aritmetik toplama ile hesaplanır.
Leş = L1 + L2 +L3 (H) formülü uygulanır.
Soru: Verilen devrede A-B arası eşdeğer bobin değeri kaç Henry’dir?
Çözüm: Leş = L1 + L2 + L3 = 3 + 2 + 4 = 9 H
-
Bobinlerin Paralel Bağlantısı
Toplam indüktans, bobinlerin indüktans değerlerinin çarpmaya göre terslerinin toplamının yine çarpmaya göre tersi alınarak bulunur.
-
Bobinlerin Karışık Bağlantısı
Seri veya paralel bobinler kendi aralarında tek bobin haline getirilir. Sonra toplam indüktans değerleri hesaplanır.
Örnek soru; Aşağıdaki devrede A-B noktaları arasındaki eşdeğer indüktansı hesaplayalım.
Çözüm: Önce paralel olan L1 ve L2 bobinlerinin ortak indüktanslarını hesapladığımızda:
Seri duruma gelen iki indüktansın toplamını bulalım:
LT = Le1 + L3 ⇒ LT = 0,2 + 0,5 = 0,7 Henry olarak bulunur.
BENZER KONULAR
Alternatif Akım Devresinde Bobin
Bir yanıt yazın