Transistör Sağlamlık Kontrolü Nasıl Yapılır?

Transistör sağlamlık kontrolü: Elektronik cihazlarda bazen arızalar meydana gelebilir. Bu arızalar genel olarak yarı iletken devre elemanlarının bozulmasından kaynaklanır. Herhangi bir cihazın onarımında yarı iletken devre elemanlarının sağlam olup olmadıklarının kontrolü (test) yapılması gerekir. Transistörde sağlamlık testi nasıl yapılır? Transistör tipinin (PNP veya NPN) ve bağlantı ayakları nasıl bulunur?

Transistörün sembolü;

Transistorün üç ayağı vardır. Bunlar; Emiter (Yayıcı), Kollektör (Toplayıcı) ve Beyz.

Transistörün PNP mi, NPN mi olduğunu Nasıl Anlarız

Transistörler PNP yada NPN tipinde olabilirler.

Transistörler üç katman yarıiletkenden imal edilir. Emiter ayağında bir ok işareti vardır. Ok içe dönükse PNP, dışa dönükse NPN tipini belirtir.

Transistörün beyz ucuna ölçü aletinin siyah ucu bağlanır. Diğer uçta önce emiter sonra da kollektör uçlarına dokundurulur. Ölçü aletinin ibresi hareket ederse bu NPN tipi (Negatif-Pozitif-Negatif) bir transistördür. İbre hareket etmezse ölçü aletinin uçlarını değiştirilir. İbre hareket ederse bu PNP tipi (Pozitif-Negatif-Pozitif) bir transistördür.

Analog Avometre ile Sağlamlık Kontrolü

Transistörün sağlamlık kontrolü için ölçüm yapılırken analog ölçü aleti avometre (X1) kademesine alınır. Problardan biri 3 uçtan herhangi birine (genelde orta uç) sabit tutulur. Diğer prob iki uca da temas ettirilir. Diğer iki ucun da Avometrede sapması gerekir. Eğer yalnız birinde sapma oluyorsa iki uçta da sapma olana kadar sabit tutulan uç değiştirilir. Sabit tutulan uç ilk denemede kırmızı yapılır. Eğer avometrede değer göstermezse bu defa siyah uç sabit tutulup kırmızı uç değiştirilir.

Transistörün sağlamlık kontrolü için yapılan test sonunda ölçü aletinde yukarıdaki durumlar gözleniyorsa transistör sağlamdır.

Dijital Avometre ile Sağlamlık Kontrolü

Transistörün sağlamlık kontrolü için dijital Avometre diyot ölçme konumuna alınır. Her bir aşamada yalnız iki bacağı arasındaki ön gerilim ölçülür. Sağlam bir transistörün doğru polarma altında bacakları arasındaki ön gerilim 0,7Volt civarındadır. Ters polarma uygulandığı zaman ise bu değer Avometrenin pil gerilimidir.

Resimde dijital Avometre ile sağlamlık kontrolünün yapılışı gösterilmektedir. Bir transistör için gerekli test aşamaları ve elde edilen sonuçlar görülmektedir.

A: E-B arası doğru polarma, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

B: B-C arası doğru polarma, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

C: E-C arası yüksek değer, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

D: E-B arası ters polarma, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

E: B-C arası ters polarma, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

F: E-C arası yüksek değer, sonuç= doğru değer ve sağlam transistör

G: E-B arası doğru polarma, sonuç= yüksek değer ve bozuk transistör

H: E-B arası doğru polarma, sonuç= okunan değer ve sıfır bozuk transistör

I: B-C arası doğru polarma, sonuç= yüksek değer ve bozuk transistör

 

 

BENZER YAZILAR

Transistör Nedir? 

Transistör Çeşitleri

NPN Transistör 

Transistörlerde Akım ve Gerilim Yönleri 

Transistörlerin Çalışma Kararlılığını Etkileyen Faktörler

 

Transistörlerin Çalışma Kararlılığını Etkileyen Faktörler

Transistörlerin çalışma kararlılığı: Bir transistörün kararlı çalışmasını etkileyen faktörler vardır. Transistörün kararlı çalışması için öncelikle karakteristik değerlerine uygun bir devre düzeni kurulmalıdır. Bunun içinde transistor kataloğu değerlerine bakılmalıdır. Karakteristik eğrilerinde verilen bilgilere uyulmalıdır.

Çalışmayı Etkileyen Faktörler 

• Sıcaklık

Transistörlerin çalışma kararlılığını etkileyen faktörlerden birisi sıcaklıktır. Çalışma sırasında aşırı ısınan transistörün çalışma dengesi bozulur, gücü düşer. Daha da çok ısınırsa transistor yanar. Isınan transistörler de elektron sayısı çok fazla artar. Bu artıştan dolayı belirli giriş değerleri için alınması gereken çıkış değerleri değişir. Bu da transistörün kararlı çalışmasını önler. Daha çok ısınma hâlinde ise kristal yapı bozulur. Bu durumda transistörün yanmasına neden olur. Isınma transistörün kendi çalışmasından kaynaklandığı gibi sıcak bir ortamda bulunmasından dolayı da olabilir.

• Frekans

Transistörlerin çalışma kararlılığını etkileyen faktörler arasında frekansta yer almaktadır. Her transistör, her frekansta çalışmaz. Bu konuda transistör kataloğu bilgilerine bakılmalıdır. Örnek olarak: NPN transistörler, PNP transistörlere göre yüksek frekanslarda çalışabilirler. Sebebi de NPN transistörler de elektrik yükü taşıyıcıları elektronlardır. PNP transistörler de ise taşıyıcılar pozitif elektrik yükleridir. Elektronlar, pozitif elektrik yüklerine göre çok daha hızlı ve serbest hareket edebilirler. Bundan dolayı  yüksek frekanslar için NPN transistörler daha uygundur.

• Limitsel Karakteristik Değerleri

Her transistörün ayrı çalışma değerleri vardır. Bu değerler aşılmamalıdır.

Limitsel karakteristik değerleri:

• Maksimum kollektör gerilimi
• Maksimum kollektör akımı
• Beyz jonksiyon sıcaklığı
• Maksimum çalışma (kesim) frekansı

Limitsel değerler gerek birbirlerine, gerekse de giriş değerlerine bağlıdır. Yukarıda sıralanan maksimum değerlerin ne olmasının gerektiği transistör kataloglarından ve karakteristik eğrilerinden belirlenir.

• Polarma Yönü

Polarma gerilimini uygulanırken ters polarma bağlantısı yapmamalıdır. Özellikle buna dikkat edilmelidir. Böyle bir durumda, transistör çalışmaz.

• Aşırı Toz ve Kirlenme

Transistörleri toza karşı ve özelliklede metalik işlemlerin yapıldığı mekanlarda iyi korunmalıdır. Aşırı toz ve kirlenme elektrotlar arası yalıtkanlığı zayıflatır. Bu da kaçak akımların artmasına sebep olur. Bu da transistörün kararlı çalışmasını engeller. Eğer metal ve karbon (kömür) tozlarıyla karışık bir tozlanma varsa transistor elektrotlarının kısa devre olma olasılığı da vardır.

Transistör tozlu ortamda çalıştırılacak ise bütün elektronik devreleri  toza karşı iyi korunmalıdır. Ara sıra devrenin enerjisi kesilmeli, yumuşak bir fırça ile aspiratör tozları temizlenmelidir. Tozlar kesinlikle elektrik süpürgesiyle temizlenmemelidir. Çünkü yapışkan tozlar daha da çok yapışır. Böylece kirliliği artırır. Buradan kalkan tozlar diğer cihaz ve devrelere konar. Bu durumda başka devrelerin de tozlanmasına sebep olur.

• Nem

Transistörler ve bütün elektronik devreler, neme karşı korunmalıdır. Su buharı, bazı yağ ve boya buharları, elektrotlar arasında kısa devre yapabilir. Tozların da yapışıp yoğunlaşmasına sebep olur, cihazların kararlı çalışmasını engeller.

• Sarsıntı

Sarsıntılı ortamda kullanılan cihazlarda, bağlantılar kopabilir. Aşırı sarsıntı, iç gerilmeleri artıracağı için kristal yapı da bozulabilir. Sarsıntılı ortamlarda çalıştırılacak cihazlara transistör firmaları tarafından özel sarsıntı testi uygulanır. Bu gibi çalıştırmalarda, üreticisinden sarsıntı testleri hakkında bilgi alınmalıdır.

• Elektriksel ve Manyetik Alan Etkisi

Hem elektriksel alan hem de manyetik alan serbest elektronların artmasına sebep olur. Ayrıca onların yönlerinin sapmasına da sebep olur. Bu da kararlı çalışmayı önler. Manyetik ortamlardaki cihazları faraday kafesi ile ve anti manyetik koruyucular ile korumalıdır.

• Işın Etkisi

Lazer, röntgen ışınları ve benzeri çok yüksek frekanslı ışınlar kararlı çalışmayı etkiler. Bu gibi yerlerde kullanılacak cihazlar özel koruma altına alınmalıdır.

• Kötü Lehim (Soğuk Lehim)

Transistörün ve bütün elektronik devre elemanları çok dikkatli lehimlenmelidir. Soğuk lehim, dışarıdan bakıldığı zaman cihazı lehimliymiş gibi gösterir. Soğuk lehim, elektriksel iletimin iyi olmamasına sebep olacağı için bütün bir sistemin kararlı çalışmasını engeller. Bu tür arızaların tespiti de çok zordur. Ayrıca aşırı ısıtılarak lehim yapılması da devre elemanlarının bozulmasına neden olur. Transistor ve benzeri elektronik devre elemanlarının lehimini yapmak için lehim pratiği olmalıdır.

 

BENZER KONULAR

Transistör Nedir? 

Transistör Çeşitleri

NPN Transistör 

Transistörlerde Akım ve Gerilim Yönleri 

Transistör Sağlamlık Kontrolü

 

 

Transistörlerde Akım ve Gerilim Yönleri 

Transistörlerde akım ve gerilim yönleri: Ortak beyzli transistör bağlantısında akım ve gerilim yönleri şekilde görüldüğü gibidir. Teorik olarak kabul edilen durum akım yönleri ile oyuk hareketi aynı yöndedir. PNP – NPN transistörlerde kollektör – beyz arası ters polarmalıdır.

Şekilde transistörlerde akım ve gerilim yönleri verilmiştir. Burada;

• I_B: Beyz akımı (dc),
• I_C: Kollektör akımı (dc),
• I_E: Emiter akımı (dc),
• V_BE: Beyz-emiter arasındaki gerilim (dc),
• V_CB: Kollektör-beyz arasındaki gerilim (dc),
• V_CE: Kollektör-emiter arasındaki gerilimi (dc) gösterir.

Beyz polarması olmadan akım geçişi olmaz. Beyz polarması gerçekleştiği zaman P maddesinde bulunan azınlık akım taşıyıcı olan elektronlar vardır. Bu elektronlar, kollektör tarafından kuvvetlice çekilirler. Oluşan bu oyuk hareketiyle emiterden kollektöre doğru elektron akışı meydana gelir.

Gerilim yönleri belirtilirken (V_CB ve V_EB), V harfinin ikinci elemanı (B) devresinin bağlantı şeklini belirler. Buradaki kullanımlara göre devrenin ortak beyzli olduğu anlaşılır. V harfinin ilk elemanı ise kaynağa transistörün hangi ayağının bağlı olduğunu gösterir.

Şekilde görüldüğü gibi transistörün beyz-emiter arası V_BE gerilim kaynağı ile doğru yönde polarmalanmıştır. Beyz – kolektör arası ise V_BC gerilim kaynağı ile ters yönde polarmalanmıştır. Beyz-emiter arası doğru yönde polarmalandığı zaman aynı ileri yönde polarmalanmış bir diyot gibi işlem yapar. Böylece üzerinde yaklaşık olarak 0.7V (silisyum) gerilim düşümü oluşur. (V_BE= 0.7 Volt)

Devrede I. göz için “Kirsoff Gerilimler Kanunu” na göre denklem yazılırsa;

V_BB = I_B · R_B + V_BE olacaktır.

Bu denklemden de I_B akımını yalnız bırakırsak şu formülü elde edilir.

Formül

 

 

Kollektör ve emiter akımlarını bulabilmek için;

I_C = β · I_B ve I_E = I_C + I_B formülleri kullanılır.

R_C direnci üzerine düşen gerilimi bulmak için;

V_RC = IC · R_C formülü kullanılır.

Örnek:

Verilen devreye ve eleman değerlerine göre I_B akımının değerini hesaplayınız.

Çözüm

I_B akımını bulmak için;

Kullanacağımıza göre bilinen değerleri formülde yerlerine koyalım.

 

olarak bulunur.

 

 

Örnek

Yukarıda verilen devre ve eleman değerlerine göre transistorün polarma akım ve
gerilim değerlerini bulunuz.
I_B = ?              I_C = ?              I_E = ?
V_BE =?           V_CE = ?           V_BC =?

Çözüm

I_C = β • I_B                I_C = 200 • 215 µA             I_C = 43mA
IE = I_C + I_B              I_E = 43mA + 215µA          I_E = 43,215mA

V_BE = 0,7V soruda veriliyor.

V_CE = V_CC – (I_C • R_C)

V_CE= 10 – (43mA • 200)

V_CE= 1,4V

V_BC gerilimini bulmak için çevre denklemlerinden yararlanılır.

V_CC = (I_C • RC) + V_BC + V_BE

V_BC= V_CC – (I_C • R_C) – V_BE

V_BC = 10 – (43mA • 200) – 0,7 V_BC = 0,7V

Transistörlerin Yükselteç Olarak Kullanılması

Şekilde transistörlerde akım ve gerilim yönleri verilmiştir.

• I_B: Beyz akımı,
• I_C: Kollektör akımı,
• I_E: Emiter akımı,
• V_BE: Beyz-emiter arasındaki gerilim,
• V_CB: Kollektör-beyz arasındaki gerilim,
• V_CE: Kollektör-emiter arasındaki gerilimi gösterir.

Transistörlerde Akım Kazancı

Transistörün yükseltme işlemi doğrudan doğruya çıkış akımı değişmelerinin giriş akımı değişmelerine oranı olan; akım kazancına bağlıdır. Bu işlemde çıkış devresi gerilimi sabittir. Akım kazancı, transistörün bağlantı şekline göre farklı isimler alır.

Kollektör akımının beyz akımına oranı β (Beta)’yı verir. β aynı zamanda transistörün  akım kazancı olarak da adlandırılır. Katologlarda hF_E olarak sembolize edilir, birimi yoktur. Akım kazancı 20-200 mA arasında değişir. Kollektör akımın emiter akımına  oranlanmasıda α (alfa)’yı verir.

β = hF_E = I_C / I_B

α = I_C / I_E

Örnek:

I_B akımı 20mA, I_C akımı 800mA ise β nedir?

Çözüm:

β = hF_E = I_C / I_B

β = hF_E = 800 mA / 20 mA

β = hF_E = 40

Örnek:

Resimdeki devre için V_CE gerilimini hesaplayalım (β = 150, V_BE = 0,7V).

Çözüm

I_B = (V_BB – V_BE) / R_B            I_B = (5-0,7) / 10 kΩ = 0,43 mA

I_C = β . I_B                              I_C = 150 . 0,43 mA = 64,5 mA

V_CE = V_CC – (R_C . I_C)             V_CE= 10 – (100 Ω . 64,5 mA) = 3,55 V

Transistörlerde Gerilim Kazancı

Transistörler yükselteç olarak kullanıldığı zaman gerilim kazancı hesaplanır. Av ile gösterilir. Çıkış geriliminin giriş gerilimine oranı ile bulunur. Resimdeki devre için gerilim kazancı formülleri verilmiştir. Transistörün kollektör emiter arasındaki direnci r’_e ile gösterilir.

V_B = I_E . r’e

V_C = I_C  .  R_C yaklaşık I_E . R_C

A_V = V_C / V_B

A_V = (I_E . R_C) / ( I_E . r’e)

A_V = R_C / r’e

V_OUT= V_IN . A_V

Örnek:

Resimdeki devre için;

1. Gerilim kazancını hesaplayalım (RC = 1 kΩ, r’e = 50Ω).
2. Giriş gerilimi 100mV ise çıkış gerilimi kaç volttur.

Çözüm

Av = R_C / r’_e

Av = 1 kΩ / 50Ω

Av = 20

V_OUT = V_IN . A_V

V_OUT = 100 mV . 20      V_OUT = 2 volt

Cam Temizleme Robotu Ne İşe Yarar?

Cam temizleme robotu: Teknolojinin gelişmesi ile yaşantımıza birçok elektrikli cihazlar girmiştir. Robot temizleme teknolojileri kapsamında hızlı bir yükseliş yakalamıştır. Otomatik cam silme robotları ulaşılması zor pencerelere rahatlıkla ulaşabilmektedir. Rezidans, gökdelen ve benzeri ev veya ofis temizliğinde kullanılan teknoloji olarak öne çıkıyorlar.

Robotun sağladığı kullanım kolaylıkları ile cam temizleme süreçlerinde gereksinim duyulan iş gücü azaltmaktadır. Bu da büyük avantajlar sunmaktadır.

Cam temizliği çoğu zaman pencereden dışarıya doğru sarkarak yapılır. Bu sarkma işlemi tehlikeli, hatta bazen hayati sonuç doğurabilmektedir.

Geleneksel cam veya yüzey temizliği yöntemleri, insan gücüyle yapılmaktadır. Diğer bir yöntem cam silme asansörü gibi riskli araçları öne çıkarmaktadır. Oysa ki robot gibi yeni nesil teknoloji yöntemleri daha verimli araçlara odaklanıyorlar.

Cam Temizleme Robotu Oluşturan Elemanlar

Robot dik cam üzerinde aşağı ve yukarı hareketi standart silindir ve vakum kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sağa sola hareketi ise döner silindir ve vakum kullanılarak sağlanmıştır. Bu hareketler için valflerin sırayla tetiklenmesi PLC programlanarak yapılmıştır. Temizleme mekanizması için ise silindirik döner fırça, kauçuk çekçek ve deterjanlı su püskürtücü pompa kullanılmıştır.

Cam Temizleme Robotu Nasıl Çalışır?

Cam temizleme robotları, yer çekimine karşı düşmeden camları temizleyebiliyor. Bu robotların üzerinde  güçlü bir fan bulunuyor. Silinecek cama konulduğu anda çalışmaya başlayan fan, robotun cam üzerine yapışıp kalmasını sağlıyor.

Cam temizliğine başlaması için kumanda ile komut verilir. Robotun tekerlerindeki motorlar hareket etmeye başlıyor. Robotların üzerinde bulunan sensörler, cam yüzeyinin büyüklüğünü hesaplar. Buna göre kendisine bir temizleme rotası çiziyor. Cam temizleme robotları, bir metrekare camı 3- 4 dakika da temizleyebiliyor.

Bu robotlar uzaktan kumanda ile de takip edilebiliyor. Camlarda iyi temizlenmeyen yerlerin kontrolü bu kumanda üzerinden yapılabilmektedir. Bu alanda bir çok marka ve modeller vardır.

Bunlardan bazıları:

ECOVACS WINBOT Otomatik Cam  Silme Robotu

WINBOT’ lar, patentli teknoloji, cam temizleme robotlarıdır. WINBOT X pencere temizleme robotu (window cleaning robot) kablosuzdur. Elektrik kablosuna ihtiyaç duymaz ve her yerde kullanılabilir. Camın boyutunu otomatik olarak tarıyor ve hesaplıyor. Maksimum performans için özel bir temizleme yolu programı vardır. Model akıllı sürücü (smart drive) bağımsız tahrik sistemi ile pencere köşelerinin her tarafını temizliyor.

ECOVACS WINBOT X, Li- ion pili ile çalışır. Cama takılan ve her yer lekesiz olana dek yüzeyi gezen, serbest hareket eden, uyarlanabilir, akıllı bir cihazdır.

Güçlü emiş, iyi stabil (stable) ve derinlemesine temizlik için yüksek hızlı bir fan motoru vardır. W850, WINBOT serisinin en küçük robotlarından biridir. Küçük pencerelere (18 x 26 inç) (45 x 65 cm) bile sığacak şekilde tasarlanmıştır.

Çerçevesiz pencereler için  uygundur. Güvenlik gondolunu WINBOT X’ in doğru şekilde takılmasını sağlayan basınç noktası sensoru ile bağlar. Bunu bağlayınca pratik temizlik robotunuz otomatik olarak çalışmaya başlayacaktır. WINBOT temizlik için, üzerinde bulunan sensorler sayesinde  gideceği yönü belirliyor. Uzaktan kumanda ile takip edilebiliyor.

WINBOT Cam Temizleme Robotu İle Cam Silme Nasıl Yapılır?

Büyük silme bezine biraz temizlik sıvısı püskürtülür. Ardından bağlantı bölmesi pencerenin bir köşesine yapıştırılır ve WINBOT ona tutturulur. WINBOT iyi bir emiş gücü oluşturunca bir rota belirler. Yerleşik sileceklerle birlikte temiz bir şekilde siler.

Duş kapıları gibi diğer cam yüzeyler için de kullanılabilen, ayrıca camların dışını da temizleyecek şekilde ayarlanabilmesidir. Bu işlem için demir sopa pencerenin içine  WINBOT dışarıya takılmalıdır.

Robotun camı güvenli bir emişi vardır. Ancak herhangi bir nedenle tutuşunu kaybettiğinde düşmesini önlemeyen bir güvenlik bağlama kablosu da vardır.

• WINBOT X hafiftir, kablosuzdur ve hızlı, sorunsuz kurulumlar için tasarlanmıştır.
• Güçlü> 3,5 kpa emiş gücüyle cama sıkıca tutturulur, ardından analiz eder ve optimum temizleme yolu meydana getirir.
• Derin temizlik modu ve 4 aşamalı temizleme sistemi pencereleri temiz ve mükemmel bir görünümle bırakır.
• Camların kirine göre 4 mm’ye kadar detaylı temizlik yapabiliyor.
• WINBOT‘ u otomatik güvenlik sistemi izler, sizi ilerleyişi hakkında günceller, onu kenarlardan uzaklaştırır ve bağlama geri alma sistemini devreye alır.

Cam Temizleme Robotu Model ve Markaları

Cam silme robotu kalitesine göre fiyatları belli aralıklardadır. Robotun tasarımı ve imalatı, teknolojik ve yeni üretilen bir alettir. Bundan dolayı fiyatı da ona göre şekillenmektedir.

Konnektör nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Kullanım Alanları

Konnektör nedir: Kelime anlamı bağlayıcı dır. her türlü endüstriyel yapının (fabrika, ar-ge, dönüşüm vb.) vazgeçilmezidir. Ayrıca konnektör teknolojisi savunma sanayisinde de kullanılır. Konnektörler çoğu zaman zorlu koşullarda tercih edilir.

Konnektör (connect); koaksiyel kabloyu bilgisayarlara ve ağ cihazına bağlamak için kullanılır. Güvenlik kameralarının tamamı video sinyalini dışarıya konnektör ile verir. Konnektör kalitesi direkt olarak kameranın görüntü kalitesini belirler.

Konnektör çeşitleri ince ve kalın koaksiyel kablolara göre değişir. Bilgisayar ağlarında kullanılmayan koaksiyel kablo çeşitlerinde farklı tip konnektörler vardır.  AUI (DIX ya da DB15) ve N serisi konnektörler kalın koaksiyel (Thick Coax) kablolarda kullanılır.

Konnektör Çeşitleri 

Konnektör çeşitleri ince ve kalın koaksiyel kablolara göre değişir. Bilgisayar ağlarında kullanılmayan koaksiyel kablo çeşitlerinde farklı tip konnektörler vardır.  AUI (DIX ya da DB15) ve N serisi konnektörler kalın koaksiyel (Thick Coax) kablolarda kullanılır. İnce koaksiyel (Thin Coax) kablolarda BNC adı verilen konnektörler kullanılır.

Konnektör çeşitleri (connector types) şunlardır;

BNC Konnektör (BNC Connector)

Bell laboratuarı bilim adamlarından Bayonet Neil-Concelman tarafından geliştirilmiştir. Adını mucidinin adını baş harflerinden almıştır. BNC Konnektör CCTV kapalı devre kamera sistemleri uygulamalarında her kamera için iki tane BNC konnektör kullanılır. BNC konnektör en iyi iletimi sağlar, sağlam olması ve takıldığı yerden çıkmaması en önemli özelliğidir. Nikel ve gümüş kaplı olarak birbirine geçirilen ve çoğaltılan birçok modeli imal edilmiştir.

Çeşitleri;

• BNC kablo konnektörü: BNC kablo konnektörü kablonun ucunda yer alır.
• T konnektör: T konnektör ise koaksiyel kabloyu network adaptörüne (PC’ye) bağlamak için kullanılır
• BNC barrel konnektör: Barrel konnektör, iki koaksiyel kablonun birbirine bağlanmasını sağlar
• BNC-TOS çevirici konnektör: BNC başlığından jak ucuna dönüştürmesini sağlar.

BNC montajı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar;

• CCTV kablosunda (ccvt cable) kırmızı güç ucu adaptörün canlı ucuna (+12V), siyah güç ucu adaptörün cansız ucuna (-12V) bağlanır. Adaptörün canlı ve cansız uçları her ne kadar belli de olsa bunu bir ölçü aleti ile ölçmek ve emin olmak gerekir. (genellikle çizgi şeklinde işaret vardır)
• CCTV kablosunda BNC montajı yaparken canlı görüntü ucu ile, cansız görüntü ucu birbirlerine asla temas etmemelidir.
• Güç kablolarını CCTV kablonun plastik muhafazasından dışarı çıkarırken şöyle yapılmalıdır. Kamera tarafında 10 cm kadar geriden, bilgisayar tarafında ise 25 cm kadar geriden çıkarmak kullanım kolaylığı sağlayacaktır.
• Güç kablosu bağlantılarında ve eklerinde mutlaka izole bant ile izolasyon, yalıtım sağlanmalıdır.

RCA Konnektör 

1940′ yılında RCA Konnektör (RCA Connector)

Radio Corporation of America isimli Amerikan firması tarafından geliştirilmiştir. RCA ismi bu şirketin isminin baş harflerinin kısaltmasındır.

Koaksiyel kablolar için düzenlenen bir konnektör tipidir. RCA konnektör birkaç megahertz’ den düşük frekans aralıklarına kadar kullanılacak şekilde tasarlanmıştır. Ses ve video sinyalini taşımak için kullanılır. RCA jak ayrıca fono konnektör veya CINCH/AV konnektör olarak ta bilinir. RCA konnektör (connect) 1940’lı yılların başında gramofonların yükselticilere bağlanması için tasarlanmıştı. 1950 li yıllarda ise tüm ses uygulamalarında kullanılmaya başlanmıştır.

RCA konnektörlerde dikkat edilmesi gereken en büyük özellik:

Erkek konnektörün sinyal taşıyan canlı ucunun, dış kısımda kalan referans ucu temas etmeden dişi kısım ile değmesidir. Çalışan cihazlarda konnektör sökülüp takılırken dikkat edilmelidir. Kısa süreli yüksek bir sesin çıkmasına, hatta bazı durumlarda cihazın bozulmasına neden olur. Bundan dolayı, cihaz çalışıyorken RCA konnektörü sökülüp takılmamalıdır.

SCA Konnektör 

En çok fiber optik kablo konnektörü olarak kullanılır. SCA konnektör, barrel tipi BNC konnektörlere benzerler. Yeni bir tip olmakla birlikte daha fazla tercih edilmeye başlanmıştır. SCA konnektör (SCA Connector), kare yüzlü ve montaj etmesi daha kolaydır.

RJ-45 Konnektör (RJ-45 Connector)

UTP kablolar, RJ45 (RJ-45 Connector) adı verilen konnektörler ile ağ cihazlarına bağlanırlar. 10BASET ağlarında kullanılırlar. RJ (Registered Jack) standartlara uygun olduğunu belirtmek için kullanılan bir koddur. RJ45, Ethernet ağı için kullanılan bir konnektör türüdür.

Ethernet kablosu ile NIC (Network Interface Card) kartına bağlanılmasını sağlar. Network Interface Card (NIC) bilgisayarların internete bağlanması için zorunlu olan karttır. NIC, yani Network Interface Card, içerisinde protokol kontrol yazılımı bulundurur. Ethernet kontrolleri için Media Access Control denilen MAC adresleri ile desteklenmesi gerekir.

Kullanım amaçlarına göre konnektörlere olan bağlantı şekilleri değişir. Telefon jakına benzer fakat ebat olarak biraz daha geniştir. RJ-45 konnektörlerin üzerinde kablonun sekiz ucunun girebileceği boşluklar vardır. Özel bir penseyle kablo uçları konnektör dişlerine sıkıştırılır. Ethernet kablolarının her bir ucunda bir RJ45 konektörü vardır. Ethernet kabloları bazen RJ45 kabloları olarak da isimlendirilir.

RJ45 ; RJ, standartlaştırılmış bir ağ arabirimi olduğu için registered jack (kayıtlı giriş) anlamına gelir. 45 rakamı sadece ara yüz standardı sayısını tanımlar. Her RJ45 konnektöründe sekiz pin vardır. Bu da RJ45 kablosunun sekiz ayrı kablo içerdiğini gösterir. Kabloların dördü düz, dördünün ise üzeri çizgilidir.

RS-232 Konnektör (RS-232 Connector)

RS232 seri haberleşme, noktadan noktaya veri aktarımı için üretilmiştir. Mikro denetleyici ve PC arasında veri transferi yapılan uygulamalarda yaygın olarak kullanılır. Seri asenkron olarak gönderilen verinin alınması veya iletilmesini sağlayan cihazlardır. Bu cihazlar arasında haberleşmenin sağlanabilmesi için geliştirilen bir standarttır.

RS-422 konnektör (RS422 connector)

RS422 veri aktarımı için üretilmiş seri iletişim elemanıdır. Her bir sinyal için 2 kablo kullandığından, gürültüye karşı daha az duyarlıdır.

RS-422 aynı zamanda TIA / EIA-422 olarak da bilinir. RS422, bir Digital sinyal devresinin elektriksel özelliklerini belirtir. Electronic Industries Alliance tarafından meydana getirilen teknik bir standarttır. Eski RS-232C standardını, çok daha yüksek hız, gürültüye karşı daha iyi bağışıklık kazandırır. Böylece daha uzun kablo uzunlukları sunan bir standartla değiştirmek amaçlanmıştır.

RS-485 Konnektör (RS485 Connector)

RS485 ;TIA-485 (-A) olarak da bilinir. EIA-485, seri haberleşme sistemlerinde kullanılır. Sürücülerin ve alıcıların elektriksel özelliklerini tanımlayan bir standarttır. Elektriksel sinyalleşme dengelidir ve çok noktalı sistemler desteklenir.

RS485 kullanım alanları;

• Uzun mesafelerde,
• Gürültülü ortamlarda,
• Yüksek hız gerektiren yerlerde,
• Daha çok alıcı vericinin gerektiği yerler de kullanılmak üzere geliştirilmiş bir seri iletişim aracıdır.

 

Sonlandırıcı

Kablonun sonuna takılan sonlandırıcılar, içinde 50 ohm’luk direnç bulunan BNC tip konnektörlerdir. Bu konnektörler olmazsa ağ çalışmaz.

Konnektörün Kullanım Alanları

• Enerji üretiminde kullanılan rüzgar türbinlerinin bağlantılarında
• Denizlicik sektöründe, gemiler ve özel platformlarda
• Otomotiv sanayi
• Yer altı ve yer üstü sondaj çalışmalarında
• Titreşimin yoğun olduğu demir yolu gibi alanlarda konnektör bağlantıları görülür.

Konnektör Özellikleri: Ürün özellikleri genellikle plastik yapıdadır. Kullanılan yerin özelliklerine göre firmalar tarafından üretilir. Plastik içi metal kafes şeklinde de imal edilebilmektedir. Konnektör modelleri, konnektör fiyatları yapılış durumlarına göre değişmektedir.

 

 

Stroboskop Nedir? Ne İşe Yarar Nerelerde Kullanılır? Stroboskop Çalışma Prensibi

Stroboskop nedir: Bazen hızlı dönen bir tekerleğe, bir bilgisayar fanına baktığımız da teker veya fan duruyor gibi gelir. Yada geriye doğru dönüyor gibi göründüğünü algılarız. Bu bir göz yanılgısıdır. Buna stroboskopik etki denir. Bu etki kullanılarak dönen cisimlerin devir sayıları ölçülebilir. Stroboskop, temassız devir ölçümü yapar. Kullanan kişinin durur olarak algıladığı makine ve kurulumlarda hareketi görselleştirir.

Stroboskop Ne İşe Yarar?

Dalgaların frekansını ve dalga boylarını ölçmek için kullanılan araca  stroboskop denir. Stroboskop merkezindeki eksen etrafında dönebilir. Üzerinde eşit aralıklarla açılmış yarıklar bulunan daire şeklindeki bir ölçüm aracıdır. Stroboskop, ayarlanabilir frekansta yanıp sönen bir lambadan meydana gelen devir ölçüm cihazıdır.

Bazı stroboskoplar akü ile çalışır. Yapılarından dolayı kullanışlı hafif ve pratik oldukları için her yerde kullanılabilirler. Frekansları basamaksız ayarlanabilir. Hızlı sonuç vermeleri ve daha düşük fiyat ve maliyetlerinden dolayı el stroboskopları kullanılmaktadır.

Stroboskop Çalışma Prensibi

Stroboskop nasıl çalışır? Dijital bir ölçüm cihazıdır. Stroboskop üzerinde yanıp sönen ışık vardır. Bir tür flaş. Bu yanıp sönen ışığı devir sayısı ölçülecek elektrik motorunun miline tutularak frekansı mil duruyor görülene kadar ayarlanır. Frekans ayarlandıkça ışığın yanıp sönme hızı değişecek ve bir noktadan sonra elektrik motor mili sanki dönmüyormuş gibi görülecektir.

Bu anda stroboskobun frekansı elektrik motor devrine eşitlenmiştir. Stroboskop üzerindeki frekans göstergesinden o anki değer okunur. Böylece elektrik motor devir sayısı ölçülmüş olur. Stroboskob, takometredeki gibi elektrik motor miline fiziksel bir temas olmamasıdır. Bazı yerlerde devri ölçülecek sisteme dokunamayabiliriz. Yada takometreyle dokunduğumuzda dönüş hızını etkilemiş oluruz ve ölçüm sonucu yanlış çıkabilir. Stroboskop kullanımıyla yapılan ölçümlerde bu tür sorunlar giderilmiş olur.

Stroboskop; Geniş frekans aralığı ve farklı flash uzunluğu sayesinde çok geniş kullanım alanına sahiptir.

• Stroboskop tekstilde ring iplik makinelerinde, matbaalarda seri baskı sırasında,
• Helikopter, uçak,
• Dönen cisim (şaft yada fan) ile ayni rpm de yanıp söndüğünde dönen cismi donduran, bu şekilde kaplin, rulman, tahrik kayışı, kasnak.

Bu elemanların kolayca gözlemlenmesini ve incelenmesini sağlamakta kullanılan alettir. Stroboskop enjektörlerin püskürttüğü yakıtın fotoğrafını çekilebilmektedir. Ayrıca dalga leğeninde üretilen su dalgaları sürekli hareketli olduğu için dalga boyunu ölçmek zordur. Su dalgalarının yayılma hızının güvenilir ölçümünü sağlayan frekans ölçüm cihazıdır.

 

 

Takometre Nedir? Takometre Çeşitleri Takometre Nasıl Çalışır?

Takometre nedir: Elektrik motorunun hızını ölçen cihaza turmetre veya devir ölçere takometre denir. En çok kullanılan devir ölçme aracıdır. Takometre döner makinelerin devir hızını (sayısını) ölçmede kullanılır. Dakikadaki devir (tur) (RPM) sayısını ölçer.

Takometre yapısı, kullanım alanı ve hassasiyetine göre birçok modeli vardır. Bir takometre, devri ölçülecek motorun miline temas ettirilerek motorla aynı hızda dönen hareketli bir parça ve bu hareketi dakikadaki tur sayısına çeviren bir sistemden meydana gelir. Devir; dönen bir cismin birim zamanında yaptığı tam dönüş (tur) sayısına denir. Devrinin ölçülmesi istenilen cisim de elektrik-elektronik teknolojisinde genel olarak bir motor mili ya da bir aracın teker kısmıdır.

Birim zaman da;

Devir = Tur / Zaman formülü ile gösterilir.

Bir elektrik motorunun devri için birim zamanı dakikadır. Bir motorun devir sayısı birim devir/dakika olarak açıklanır. Örnek; bir dakikada 1000 dönüş yapan bir motor mili için 1000 devir/dakika ifade edilebilir. Birtakım ölçü aletlerinde veya motor etiketlerinde dakikadaki dönüş sayısı RPM harfleri ile gösterilir. RPM İngilizce de dakikadaki dönüş sayısının baş harfleridir.

Takometre Çeşitleri

Takometreler dijital ve analoğ olarak ikiye ayrılır.

• Dijital Takometreler

Elektro-optik takometrelerdir. Dijital takometreler okunan verileri LED veya LCD ekran yardımı ile görüntülemekte ve bellek yardımıyla da depolama işlemi yapar. Bellek aracılığıyla istatiksel işlemler gerçekleştirilebilmekte ve dakika başına düşen dönme hızı hesaplanarak, buna göre çalışma yapmaktadır. Dijital modellerde takometrenin milinin motor miline temas ettirilerek beraber dönmesiyle birlikte her bir turda elektro optik bir algılayıcıdan bir ışık huzmesi sinyali gönderilir. Dönen cismin üzerindeki bir noktadan periyodik olarak geri dönen ışık toplanır. Toplanan ışık yansıması elektronik devre tarafından alınır. Bu ışığın periyodu dönen cismin periyodunun aynısıdır. Frekansı gerilime çeviren devre sayesinde devir sayısı ölçümü gerçekleşmiş olur. Dijital takometre fiyatları firma, model, kalitesi ve yapısına göre değişmektedir. Diğer tiplerde yer alan kadran ve iğneler süreci daha da zorlaştırdığı için araç ve motor üreticileri tarafından dijital takometreler sıklıkla tercih edilmektedir.

• Analog Takometre

Aletin uç kısmında bulunan parça plastikten yapılmıştır. Devir sayısı ölçülecek makinenin miline temas ettirilir yani değdirilir. Analog  takometrelerin el tipi ve devri ölçülecek makinenin miline montajı yapılanlar da mevcuttur. Örnek olarak analog takometreler, arabalarda devir ölçerler, bisikletlerde kullanılan hız göstergeleri gösterilebilir.

Takometreler ile değişik devir sayısı ölçme yöntemleri de vardır;

• Mil veya kasnaklara doğrudan irtibat ile devir sayısı ölçme
• Makinelerin devirlerinden doğan titreşim yardımı ile devir sayısı ölçme
• Rotor gerilimi ya da frekansı yardımı ile devir sayısı ölçme
• Optik ışıklar yardımı ile devir ölçme

Değişik motor güçlerine, motorun çalıştığı ortamın sarsıntılı olup olmadığına göre, motorun çalıştığı ortama ulaşılıp ulaşılamadığı durumlara göre takometre seçimi yapmak gerekir.

Araçlarda Takometre Nedir? Takometre Nasıl Çalışır?

Takometre, otomobillerin motorunda yer alan bir parçadır. Araç motorlarında yer alan takometre, tehlikeli ve güvenli seviyeleri göstermeye yarar. Bundan dolayı kullanımı ve bakımı, kontrolü oldukça önemlidir.

Takometre, motor şaftının dönme hızını ölçmeye yarar. Sensör cihazı olarak da isimlendirilir. Dakika başına yapılan devir sayısını RPM cinsinden gösteren takometre, motor güvenliği için önemlidir. Günümüzde en sık kullanılan takometre tipi dijital takometrelerdir.

Araçlarda dijital takometrenin çalışma prensibi oldukça basit bir duruma getirilmiştir. Ateşleme sistemi içerisinde yer alan buji, her ateşleme yaptığı zaman takometreye veri gönderir. Elde edinilen veriler aracılığıyla da elektronik takometreler dakika başına darbeye bağlı olmakla birlikte ortalama gerilimi hesaplarlar. Verileri algılama başlığından gelen sinyaller çift hatlı kablo ile gösterge paneline ulaşır. Takometre aracılığıyla araçtaki elektronik beyin dişli ve gaz ayarlamalarını otomatik olarak seçer. Çünkü beyin tarafından bu ayarlamaların yapılmaması durumunda aracın uzun süreli ve yüksek hızlarda kullanılması araç ömrü için büyük sorunlar meydana getirecektir. Takometre kullanımı bu sorunları engellemektedir.

Çalışma Prensiplerine Göre Takometre Çeşitleri

• Numaratörlü takometre
• Numaratörlü ve saatli takometre
• Üniversal (kademeli) takometre
• Saatli takometre
• Santrifüj tipi takometre
• Sıvılı takometre
• Elektriksel takometre
• Dilli takometre
• Stroboskop (ışık yayarak çalışan) takometre
• Optik (fotoselli-elektronik) takometre
• Lazer Takometre

Lazer Takometre

Lazer takometre, dijital veya mekanik bir ölçüm cihazıdır. Lazer takometre pil ile çalışır ve lazer ile temassız olarak veya mekanik adaptörler ile kullanılabilir. Lazerli optik dijital takometre makinelerde, parça ve ekipmanlarda (taşıyıcı bantlar, motorlar ve bantla çalışan mekanizmalarda) devir hızını ölçmek için idealdir.

Temassız ölçüm, dönen parçaya eklenmiş ve lazeri yansıtan bir yansıtıcı şerit vasıtasıyla yapılır. Ayrıca mekanik adaptörleri kullanarak hareket halindeki nesnelerin uzunluğunu veya devrini ölçebilir (örnek, taşıyıcı bantlarda). Devirlerin mekanik ölçümü, hareket halindeki parçanın ekseni üzerine yerleştirilen bir uç adaptörü ile gerçekleştirilir. Hız veya uzunluk ölçümleri için lazer takometre adaptörüne bir tekerlek başlık yerleştirilir.

 

 

Yarı İletken Güç Anahtarları Nelerdir

Yarı iletken güç anahtarları nedir: Bu güç anahtarları güç elektroniği devrelerinde kullanılır. Bu elemanlar normalde elektriksel olarak iletken değildir. Ancak bazı etkiler altında elektriksel olarak iletime geçerler. Bundan dolayı bu elemanlara yarı iletkenler denir.

Güç Anahtar Yapısı

Yarı iletken güç anahtarları, güç elektroniğinin temel taşlarıdır. Yarı iletken güç anahtarları, özel bazı elemanlar ile temel elektronikte kullanılır. Klasik elemanlardan bazılarının daha yüksek akım ve gerilimlerde çalışabilir duruma getirilmesi için tasarımları yapılır. Ya da ihtiyaca göre yeni bazı tasarımların yapılması ile ortaya çıkmışlardır. Yarı iletken güç anahtarlarının ana malzemesi silisyum’ dur.

Karakteristiklerinin anlaşılması, sürme ve koruma devrelerinin tasarımı ve en uygun elemanın seçimi yapılmasıdır. Pratik uygulamalar için AC/AC ve AC/DC dönüştürücülerin güç ve kontrol devrelerinin analizi ve tasarımını yapabilmektir.

Yarı iletken Güç Anahtarları Nelerdir?

1 – Güç Diyotları

• Genel amaçlı diyotlar.
• Hızlı toparlanan diyotlar.
• Schottky diyotlar.

2 – Güç Tristörleri

• Genel amaçlı tristörler (SCR).
• Çift yönlü tristörler (TRIAC).
• Kapısından tıkanabilen tristörler (GTO).

3 – Güç Transistörleri

• Çift polariteli transistörler (BJT).
• MOS transistörler (MOSFET).
• Yalıtılmış kapılı transistörler (IGBT Transistor).

Yarı iletken güç anahtarları 3 grupta toplanır.

1 – Güç Diyotları

Diyotlar ileri yönde kutuplandığında küçük gerilimlerde iletmeye başlar. Ters yönde kutuplandığında ise  diyot kesime girer, yani elektriği iletmez. Böyle çalışması ile diyodu bir anahtar gibi düşünülebilir.

2 – Güç Tristörleri

Tristörde akım anottan katoda doğru akar. Tristörler diyottan farklı olarak ileri yönde kutuplanmış gerilimi tutup iletmeyebilir.

3 – Güç Transistörleri

BJT ler akım kontrollü elemanlardır. Kollektör (C) kısmından Emitter (E) kısmına doğru akım akarken, yeterince büyük Baz (B) akımı ile BJT ler iletimde olurlar.

MOSFET’ ler gerilim kontrollü elemanlardır. Yeterli bir kapı geriliminde (Gate) eleman tümü ile iletimdedir. Kapı – kaynak gerilimi ( Vgs) eşik değerinden düşük olduğunda açık anahtar gibi kesimdedir. İletim durumunda olmaları için sürekli olarak uygun kapı-kaynak gerilimi uygulanmalıdır.

IGBT’ ler MOSFET, BJT ve GTO özelliklerinin birleşmesinden oluşan elemanlardır. MOSFET gibi IGBT’ yi anahtarlamak için küçük bir enerji gerektiren yüksek empedanslı kapısı vardır

Yarı iletken güç anahtarları piyasaya 3 değişik kılıf şeklinde sunulmuştur.

Bunlar;

1. Tek elemanlar.
2. Güç modülleri.
3. Akıllı modüller.

Kurulacak devreye ve çalışılacak olan güce göre uygun kılıflı malzeme seçilir.

Yarı İletken Güç Anahtarların Özellikleri

BJT: Güç Kapasitesi: Orta, Anahtarlama Hızı: Orta

MOSFET: Güç Kapasitesi: Düşük, Anahtarlama Hızı: Hızlı

GTO: Güç kapasitesi: Yüksek, Anahtarlama Hızı: Yavaş

IGBT: Güç Kapasitesi: Orta, Anahtarlama Hızı: Orta

Tüm bu elemanların güç kapasiteleri ve anahtarlama hızları farklıdır. Kullanım alanlarındaki ihtiyaçlara göre doğru elemanlar seçilerek güç elektroniği devreleri tasarlanır. Bu elemanları iletime ve kesime sokacak devreler ayrı olarak tasarlanır. Böylece bu elemanları kontrol eder.

Anahtarlama Elemanları

Tristör, diyak, triyak ve kuadrak başlıca anahtarlama elemanlarıdır. Bunlar anahtarlama özelliği olan devre elemanlarını kullanarak alçak akım ve gerilimle, yüksek akım ve gerilimleri kontrol ederler.

Yarı iletken güç anahtarlama elemanları, elektrik akımı ile kontrol edilir. Elektronik devrelerde kullanılır. Alıcının istenildiğinde çalışmasını ve durmasını sağlayan yarı iletken devre elemanlarıdır. Genellikle yüksek akım çeken alıcılar için kullanılır. Anahtarlama dışında osilatör devrelerinde de kullanılır.

Tetikleme Elemanları

Tetikleme elemanları, yarı iletken malzemelerden üretilir. Genellikle anahtarlama elemanlarına tetikleme palsi gönderir. Bu amaç için kullanılan devre elemanlarıdır.

 

 

 

Schottky Diyot Nedir?

Güç elektroniğinde kullanılan ve güç diyot çeşitlerinden birisi de Schottky diyottur. Schottky diyot nedir? Ne işe yarar?

Schottky Diyot

Schottky diyot nedir: Schottky diyodu, güç elektroniği elemanı olarak bilinirken aynı zamanda sıcaklık taşıyıcı diyot olarak da bilinir. Alman fizikçi Walter H. Schottky tarafından bulunmuştur.

Schottky diyot birleşimindeki elektronlar için potansiyel enerji bariyeri anlamına gelir. Bir yarı iletken ile bir metal bileşkesi tarafından oluşan yarı iletken diyot çeşitleri arasındadır. Tek yönde akımları ileten tek taraflı bir aygıttır (metalden yarı iletkene konvansiyonel akım akışı) ve diğerinde kısıtlayıcıdır.

Düşük seviyede ileri gerilim düşümü ve çok hızlı anahtarlama gibi etkisine sahiptir. Bundan dolayı Schottky diodu diğer diyotlardan ayırıcı bir özellik haline getirir. Schottky diyot (şotki diyot) ilk olarak doğrultucu bir devrede güç elemanı olarak kullanılmıştır.

Schottky Diyot Yapısı 

Diyotun yapısı farklı bir görünüşe sahip ve şekilde olduğu gibidir. Yapısında az bir oranda katkılandırılmış (N tipi) silisyum (Si) bulunur. Bu yarı iletken malzemeye yüzey teması uygulayan bir metal (genellikle gümüş, altın veya platin) bulunmaktadır. Bu diyot yapımında P tipi madde kullanılmaz. Bunun için ileri yönde polarma altında valans bandı iletimi yalnız N tipi madde’ de ve metal iletim bandı’ nda meydana gelir.

Bu Schottky bariyeri, hem çok hızlı anahtarlama hem de düşük forward voltaj düşüşüne neden olur. İletime geçme hızlarının yüksek olması bu nedenden dolayıdır. Schottky diyotlar nokta temaslı diyotlar gibidir. Yani yarı iletken kristalinin ve yarı metalin birleştirilmesi sonucu elde edilmiştir. Ancak Schottky diyotlar jonksiyon diyot tipindedir.

N tipi maddeki elektronların enerji seviyeleri metale göre daha düşük seçilir. Bundan dolayı diyodun iletime geçmesi için ileri yön gerilimine ihtiyaç duyulur. Bu sayede ileri yön polarması diyot üzerinden kalktığında, birleşim yüzeyinin yüksek seviyede şarj tutmasına mani olunur. Böylece diyot çok hızlı bir şekilde iletim durumundan kesim durumuna geçebilir.

Normal diyotların aksine bir yapı olarak, metal – yarı iletken arasındaki bağlantıya Schottky bariyeri denir. Metal kısım anot, yarı iletken kısım da katot gibi davranır. Schottky bariyeri sayesinde de hızlı anahtarlama sağlanır. Metal – yarı iletken bağlantısındaki kombinasyonun çeşidine göre diyodun ileri yön gerilim ihtiyaç seviyesi de değişir. Ayrıca N tipi malzemenin ve metalin yapısının da tüm bu gerilimlere ve anahtarlama hızına direkt olarak etkisi bulunmaktadır.

Schottky diyotların, birleşim yüzeyi platin ile kaplanmıştır. Birleşme yüzeyindeki yalıtkan tabakayı inceltmekte ve bu durumda diyotun iletim veya yalıtıma geçme hızı artmaktadır. Bu diyotlar daha çok düşük gerilim yüksek akımlı dönüştürücü devrelerinde anahtar olarak kullanılır. Aynı zamanda normal güç devrelerinde koruma elemanı olarak kullanımları yaygındır.

Schottky Diyot Çalışma Prensibi

Çalışma prensipleri; normal diyotlar ile benzerlik gösterir. Güç kayıpları çok az, gerilim ve akım değerleri normal ve hızlı diyotlara göre daha düşüktür. Dezavantajı olarak normal diyotlardan daha fazla ters yönde akım geçirdiği söylenebilir. Schottky diyotlarda N-Metal birleşimi kullanılması sayesinde çok düşük geçiş zamanı vardır. Dolayısıyla da çok yüksek çalışma frekansı elde edilir. Bununla beraber, N-Metal birleşiminin ters polarmada sızıntı akım seviyesinin oldukça yüksektir. Bu da olması en önemli dezavantajlarıdır.

Yeterli ileri voltaj uygulandığında, ileriye doğru bir akım akar. Çok hızlı olarak iletime geçen, iletimi kesen diyotlardır. ( 10 MHz ve daha üstü frekanslarda ). Ayrıca Schottky diyotların iletime geçme gerilimleri çok düşüktür.

Silikon diyotlarda üzerinden akım  geçerken diyot üzerine düşen gerilim 0,6-0,7 V arasında değişir. Schottky diyotlarda ise bu gerilim değeri 0,15- 0,45V arasında değişir. Bundan dolayı çok daha hızlı bir anahtarlama sağlanır ve sistemin verimliliği de aynı oranda artar. Schottky diyotlar doğru polarmada 0.25 volt değeriyle bile iletime geçebilirler.

Değme düzeyi (jonksiyon) direnci çok küçüktür. Ters yöne doğru akan azınlık taşıyıcıları çok az olduğu için ters yön akımı küçüktür. Bu sebeple de gürültü seviyeleri düşük ve verimleri yüksektir. Çalışma gerilimleri 100V civarında çalışma akımları ise 250-300A seviyelerine kadar çıkmaktadır. Diyot çevresinde bir elektrik alan da oluşabilir. Bu elektrik alan ters bozulma voltajı için limitleri belirler.

Shockley (Dört Bölgeli) Diyotlar (şokley, PNPN, dört tabaka, 4D diyotlar) 

Şokley diyotlar dört yarı iletkenin birleşmesinden meydana gelen elemanlardır. Shockley diyotlar doğru polarma altında çalışırken uçlarına uygulanan gerilim iletim seviyesine erişinceye kadar, ters polarize edilmiş normal diyot gibi çalışırlar.

Uygulanan gerilim yükselerek iletim gerilimi düzeyine eriştiğinde  ise diyot aniden iletime geçerken, diyot üzerinde düşen gerilim de azalmaya başlar. Gerilim belirli bir değere düşünce, yeniden yükselmeye başlar. Bu noktadaki gerilime “tutma gerilimi” adı verilir.

4D diyotu tutma geriliminden sonra, gerilimini ve akımını arttırarak düz polarmalı normal diyot gibi çalışması sağlanır.

Diğer bir ifadeyle 4D diyotlar çalışmaya başladığında ters polarmalı normal diyotlar gibi, tutma geriliminden sonra düz polarmalı normal diyotlar gibi çalışırlar. Bu iki çalışma noktası arasında gerilim düşerken akımın arttığı bir karakteristik gösterirler. Shockley diyot özellikleri sebebiyle, hafıza devreleri, darbe jeneratörleri vb. de kullanılmaktadır.

Ters Düzelme Karakteristiği 

Schottky diyot ve normal diyot arasındaki fark ters düzelme zamanı ve karakteristiğidir. İletim halinde iken iletimi durdurulan diyotta ters düzelme zamanı 100 nano (n) saniye  civarındadır.

Schotty diyotta ise bu durum 100 piko saniye olarak ölçülebilir. Bu süre büyük güçler ile çalışan Schottky diyotlarda ise 10 nano saniye civarlarında ölçülür. Schottky diyot, P-N bağlantısının verdiği yavaşlıktan kurtulmuştur. Bu sayede kapasitif bir şekilde ve daha hızlı olarak ters düzelme eğrisini tamamlamış olur.

Elektronik dünyasında Schottky diyotlara yarı iletkenler için çoğunluk taşıyıcısı da denir. N tipi taşıyıcılar (mobil elektronlar) da önem taşır. Çoğunluk taşıyıcıları metal yüzeyi aştıktan sonra N tipi yarı iletken malzemeye ulaşırlar. Schottky diyot ile bu işlemler çok daha hızlı gerçekleşmektedir. bu tip diyotlar hızlı anahtarlama gerektiren sistemlerde devre  elemanları olarak tercih edilirler.

Kullanım Alanları 

Schottky diyotlar iki ayrı elemandan oluştuğu için dirençleri (lineer) değildir. Dirençlerin düzgün olmamasından daha çok mikrodalga alıcılarında karıştırıcı olarak görev yaparlar.

Bipolar transistör TTL tabanlı 74LS (düşük güç Schottky) ve 74S (Schottky) lojik devreler de kullanılır. BJT’nin sert doygunluğa girmesini önler. Schottky diyodu BJT’nin geçiş süresini doygunluktan kesime indirger.

Schottky diyotlar yüksek anahtarlama hızına ihtiyaç duyulan sistemlerde doğrultma amacı ile kullanılır. Bilgisayar ve radyo frekans (RF) devreleri gibi.

Modülatörler, demodülatörler, dedektörler ve mikrodalga  gibi yüksek frekanslı sistemlerde kullanılır. Bu elemanların bataryalarının hızlı boşalmasını engellemek için kullanılır.

Güneş pillerinde, kurşun-asitli bataryalarda, bağımsız foto voltaik sistemlerde kullanılır. Ayrıca anahtar modlu güç kaynaklarında kullanılırlar.

Schottky diyot un yüksek miktarda akım yoğunluğu özelliği vardır. Bu özelliğinden dolayı voltaj kelepçesi gibi uygulamalarda kullanılır. Transistör’ün saturasyona (doyum) uğramasını engellemek için kullanılır.

 

 

Konvertör Nedir, Ne İşe Yarar? Kullanım Alanları 

Konvertör nedir: Düşük seviyeli doğrusal akımı (DC) ve alternatif akımı (AC) istenilen seviyede yüksek gerilime dönüştüren bir cihazdır. Konvertör farklı çeşitlere sahiptir. Böylelikle gerilimleri istenilen seviyeye çevirir. Konvertör (çevirici), elektrik enerjisinin kontrolünü sağlar.

Konvertör Ne İşe Yarar? Kullanım Alanları

AA/DA akıma çevirmek için kullanılan çeviriciye redresör (doğrultucu) denir. Enerjinin akışı alternatif akım sisteminden doğru akım sistemine doğrudur.

• Tramvaylarda akülerin sabit akım ile şarj edilmesi, elektroliz tesislerinde kullanılır.

DA/AC akımına çevirmek için yapılan bu işlemi gerçekleştiren dönüştürücüye ondülor denir. Enerji akışı doğru akım sisteminden alternatif akım sistemine doğrudur.

• Aküden 50 Hz’lik şebeke elektriği elde etmek için kullanılır.

DA/DA başka akıma çevirmek için yapılan bu işleme inverter denir. Güç akışı bir doğru akımdan başka bir doğru akım kaynağına doğrudur.

• Taşınabilir askeri cihazların beslenmesini sağlamak için gereken yüksek değerde doğru gerilim sağlamak için kullanılır.

Belli bir gerilim ve frekanstaki AA, başka bir gerilim ve frekanstaki AA çevirir. Yapılan bu işlemi gerçekleştiren dönüştürücüye frekans değiştiricisi denir. Burada enerji, bir alternatif akım sisteminden, başka bir alternatif akım sistemine doğru akar. Şebeke elektrik enerjisini daha yüksek veya daha düşük frekanslara çevirir.

• İndüksiyon ısıtma, mikrodalga fırınlarda kullanılır.

Konvertörler maden ocağı çekicilerinde motor çekim kontrolü için kullanılır. Ayrıca elektrikli otomobillerde, deniz yük asansörlerinde, çatal kaldırıcılı kamyonlarda kullanılır. Enerjiyi malzemenin içine geri yollamak için motorların aktif frenlemelerin de kullanılır. Bu özelliği, sık durmalı aktarım sistemlerinde enerjinin korunmasını sağlamaktadır.

DC/DC Konvertör

DC-DC dönüştürücüler, herhangi bir DC kaynaktan aldığı gerilimi yükseltip düşürür. Sabit veya değişken DC gerilimler elde etmek için kullanılır. DC/DC dönüşümünün verimli yapılması için anahtar mod konvertörine ihtiyaç vardır. Güç konvertörleri, reaktif elemanlar ve anahtarlardan oluşur.

DC’ den DC’ ye dönüştürücüler, bilgisayar güç kaynakları, kart düzeyinde güç dönüştürme ve düzenleme için kullanılır.

DC/AC Konvertör

Güç elektroniğinin devrelerinden olan DC/AC konvertörü, DC kaynağından aldığı gerilimi işler. Sabit veya değişken genlikli, frekanslı AC gerilimine dönüştüren elektronik devreleridir. Diğer adı inverter olan bu devre farklı kullanım alanlarına sahiptir. 

DC-AC dönüştürücüler nerelerde kullanılır?

• AC motor kontrolü
• Kesintisiz güç kaynakları
• Rüzgâr ve güneş enerji sistemleri
• Endüksiyonla ısıtma
• Değişken frekanslı uygulamalar

DC-AC dönüştürücüler iki grupta incelenebilir:

• PWM inverterler
• Rezonanslı inverterler

PWM inverterler

Gerilim beslemeli (VSI)

• 1 faz VSI
• 3 faz VSI

Akım beslemeli (CSI)

• 1 faz CSI
• 3 faz CSI

Rezonanslı inverterler

• Seri rezonanslı inverter
• Paralel rezonanslı inverter

Konvertör Çalışma Prensibi

Devrede kullanılan anahtarların iletim ve kesim sürelerinin ayarlanmasıyla yapılır. Yükü besleyen gerilim frekansı büyük değerlerde ise pratik olarak yüke kesintisiz DC güç aktarımı mümkündür. Güç konvertörlerin işletimi, reaktif elemanların uygun konfigürasyona ve anahtarlama metotlarına bağlıdır.

Frekans Konvertörleri

Frekans Konvertörü (Frekans İnvertörü): Daha çok asenkron motorların devirlerini kontrol etmek için kullanılır. Bir asenkron motorun devrini kutup sayısını veya frekansını değiştirerek kontrol edebiliriz. Bir motor üzerinde kutup sayısını değiştirmek mümkün değildir. Bundan dolayı frekans invertörü sayesinde motorun devrini kontrol edebiliriz.

İnvertör sayesinde fan ve pompa uygulamalarında ciddi enerji tasarrufları elde edilmektedir. Genellikle inverter özelliğinden dolayı 0,5 ile 2000 Hz arasında hız ayarı yapabilmesidir. Yani inverter önce şebekedeki gerilimi doğrultur. Şebekede oluşan pik ve bozucu dalgalanmaları ara devre elemanı kullanarak filtreleyip temizler. Bu sayede cihazlarda enerji tasarrufu da artar.

Kalkış akımları olmadığı için hiçbir şekilde şebekeye zarar vermezler. Aç/kapat sistemiyle çalışmazlar. En az ve en çok frekans aralıklarla çalışırlar. Bundan dolayı da sıklıkla kullanılırlar.

Frekans konvertörleri, dinamik ve statik olmak üzere ikiye ayrılır.

• Dinamik Frekans Konvertörü

Dinamik frekans konvertörleri, frekans dönüşümü motor ve jeneratör kutup sayısı arasındaki bağlantı ile yapılır. Motor ve jeneratörü birleştirmek ve frekans değişimini sağlamak için ekstra bir bant ya da şanzıman kutusu kullanılmaz.

Elektrik motoru ve jeneratör iki yatak tarafından desteklenen şaft üzerinde bir tek yapı üzerinde birleştirilir. Ayrıca makineyi soğutmak için kullanılan fan (pervane) aynı konvertörde şaft üzerine yerleştirilir.

Dinamik frekans konvertörleri asenkron motor veya senkron motorlar ile akuple edilebilir. Asenkron motorlu dinamik frekans konvertörleri yükten bağımsız hızda çalışırlar. Bu durumda giriş güç faktörü düzenlenmemiş olur. Senkron motorlu dinamik frekans konvertörleri sabit bir hızda çalışırlar. Bu durumda rotorun tahriğini değiştirerek güç faktörü 1’e ayarlanır.

• Statik Frekans Konvertörü

Statik frekans konvertörleri frekans dönüşümünü iki aşamada gerçekleştirir. İlk önce giriş gerilimi doğrultucular yardımı ile DC gerilime çevrilir. Sonra invertörler yardımı ile bu DC gerilim istenen frekanstaki AC gerilime çevrilir. Bu işlemler sırasındaki anahtarlama için transistör, tristör, diyot kullanılır.

Dinamik ve de statik frekans konvertörleri;

Elektronik sistemlerin gelişmesi ve son teknoloji ile üretilen yer güç sistemleri için en iyi çözümdür. Uçak sistemleri, gemi sistemleri, askeri sistemleri gibi alanlar da kullanılır.

Konvertör Fiyatları

Konvertör piyasasında üretim yapan birçok firmalar vardır. Konvertörlerde aranan özellikler dayanıklı malzemelerden yapılmasıdır. Yangına karşı da mukavemet göstermesidir. Ayrıca topraklama, kısa devre veya kaçak gibi bir sorunla karşılaşılmaması gibi. Konvertör fiyatları da aranan bu özelliklere, kalitesine, markasına göre değişmektedir.