Akım Nedir? Elektrik Akımı Nedir?

Akım nedir: Elektrik yüklerinin bir doğrultu üzerinde hareket etmesidir. İletken kabloların kullanıldığı devrelerde elektron hareketliliği ile elektrik akımı gerçekleşir. Elektrolit çözelti içerisindeki iyonlar veya plazma içerisindeki iyon ve elektronlar ile de taşınabilir. 

Elektrik Akım Yönü

Elektronlar negatif yönden pozitife doğru hareket etmektedir. Bu şekilde hareket etmeleri elektrik akımı olarak isimlendirilmektedir. Ancak elektrik akımı pozitif kutuptan negatif kutba doğru ilerler. Elektronlar arasında olan bu enerji aktarımına akım denir.

Elektrik akımını bir örnekle açıklayalım.

Şekilde görülen su devresinde su basıncını oluşturmak için su pompası bulunur. Ayrıca mekanik enerji elde etmek için su türbini, geçen su miktarımı ölçmek için su sayacı ve suyu açıp kapatmak içinde bir vana bulunur. Pompa çalıştığı ve vana açık olduğu sürece su türbini döner, su sayacı harcanan su miktarını gösterir.

Şekildeki elektrik devresi su devresinin benzeridir. Bu devrede elektron fazlalığını yani potansiyel farkını sağlayan ve elektronları harekete geçiren bir doğru akım dinamosu üreteç olarak kullanılmıştır. Mekanik enerji elde etmek için devreye elektrik motoru, motordan geçen elektrik akımını ölçmek içinde ampermetre bağlanmıştır. Devreye enerji vermek veya enerjisini kesmek için de bir şalter konulmuştur.

Elektrik devresindeki dinamo, su devresindeki pompaya. Elektrik motoru su türbinine, ampermetre su sayacına, şalter de vanaya karşıt olan düzeneklerdir.

Dinamonun (üretecin) meydana getirdiği gerilim, elektrik motorunun dönmesini sağlar. Şu halde motorun dönmesi için sargılarında bir elektron hareketinin olması gerekir. Elektrik devresinde dolaşan bu elektron hareketine elektrik akımı diyoruz.

Akım Nasıl Ölçülür?

Elektrik akımı, ampermetre ile ölçülür.

Elektriksel Akım Nedir?

Elektrik yükünün bir iletken üzerinde elektrik potansiyelinin yüksek olduğu uçtan, düşük olduğu uca doğru yer değiştirmesidir.

Elektrik Akım Formülü 

V (Potansiyel) = R (Direnç) x I (Akım)

Bu formül, aynı zamanda Ohm kanununun da formülüdür.

Örnek: Direncin 0,5, akımın 1 olduğu bir devrede potansiyel 2’ dir.

Akım Şiddeti Birimi

Akım şiddetinin ölçü birimi Amper’ dir. İletken telin bir kesiti üzerinden bir saniyede 1 Coulomb’ luk elektrik yükü geçmesi 1 Amper’e denktir.

Bir iletkenin belli bir kesitinden belirli bir zaman içinde ne kadar çok elektron geçerse, akımda o oranda şiddetli olur. Şu halde akım şiddeti; zaman birimi içinde iletkenden geçen elektronların sayısıdır.

Akım şiddetini elektronların sayısı ile göstermek için çok büyük rakamlar kullanmak gerekir. Bunun için pratikte bundan vazgeçilmiş ve suyun ölçülmesine benzer bir yöntem kullanılmıştır. Şöyle ki; su akımın ölçmek için, birim olarak litre alınır ve borudan bir saniyede kaç litre suyun aktığı saptanır. Elektrik akımını ölçmek içinde amper kabul edilmiştir. Fransız fizikçisi Ampere (1775-1836) in adını taşıyan bu ölçü birimi, elektrik akımının kimyasal etkisine dayanılarak tarif edilir.

Akım şiddeti (I) harfi ile gösterilir. Ana birim amperin baş harfi olan (A) harfi ile gösterilir. Amperin binde birine Mili amper (mA), milyonda birine de  Mikro amper (µA) denir.

Amperin üst katı ve ast katı;

Akım biner biner artar, biner biner küçülür. Akımın üst katı kiloamper (kA), ast katı ise mili  amper (mA) ve mikro amper (µA)’dir.

• Ast Kattan Üst Kata Çevrilirken Bine Bölünür.

1000 Amper (A) = 1 kilo amper (kA) dir. ( 1000/1000=1 )

55 Amper (A) = 0,55 kilo amper (kA) dir. ( 55/1000=0,55 )

0,28 Amper (A) = 0,00028 kilo amper (kA) dir. ( 0.28/1000=0,00028 )

• Üst Kattan Ast Kata Çevrilirken Bin İle Çarpılır

0,5 kilo amper (kA) = 500 amper (A) dir.( 0,5 x 1000=500 )

1 amper (A) = 1000 (mili amper) mA. ( 1 x 1000=1000 ) 

Herhangi bir kesit üzerinden bir saniye içerisinde bir Coulomb’ luk yük geçmesi bir Amper’lik akıma karşı gelir. Ohm Kanunu‘na uyan maddeler üzerinden geçen akım bu maddenin direnci ile ters orantılı, akımı meydana getiren gerilim ile doğru orantılıdır. Doğadaki çoğu madde Ohm Kanunu’na büyük oranda uyar, ancak akım ve gerilim arasındaki bağıntı çok daha karışık olabilir. Yarı iletkenler bu duruma güzel bir örnektir.