Statik Elektrik Nedir? Nasıl Oluşur? Nasıl Önlenir?
Statik elektrik nedir; Bir madde ya da nesnenin pozitif ya da negatif yüke sahip olmasına verilen isimdir. Doğada bulunabildiği gibi bazı etkileşimler sonucu da oluşabilir. Bunlar birden çok yükün birbirleri ile sürtünme, teması veya etki yoluyla etkileşimleri sonucu oluşur. Metaller üzerinde statik elektrik sıkça görülür, genelde de anlık bir durumdur.
Ancak yalıtkanlar üzerinde oluşan statik elektrikler uzun süre kalıcı olabilirler. Statik elektrik yüklerin birbiriyle etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Statik elektriğin bir başka bilinen ismi elektrostatik kuvvettir. Elektrostatik terimi statik (durgun) elektriği ifade eder. Bunun yanında statik elektriği inceleyen bir bilim dalını tanımlar.
Statik Elektrik Nasıl Oluşur?
Bütün maddeler artı (+) ve (-) yükle yüklüdür. Dengede olan artı ve eksi yükler sürtünme ile bozulur ve maddelerin elektriklenmesine sebep olur. Doğada birbirinden farklı veya aynı, iletken veya yalıtkan iki maddenin temas etmesi veya sürtünmesi ile oluşur.
Bu iki cisim arasında (+) ve (-) elektronların serbest bırakılması ve işaretlerinin değişmesi ile statik elektrik oluşur. Statik yükün voltajı çok fazla olmasına karşın, ancak akımı çok zayıftır. Statik elektrik üç ana nedenden dolayı oluşur. İndüksiyon, sürtünme ve ayrışma. Statik elektriği etkileyen başlıca unsurlar madde cinsi, nem, sıcaklık değişimi ve akü etkisi olabilir.
Örneğin;
- Yıldırım düşmesi ve şimşek çakması
- Saçımızı taradığımız tarağın cisimleri çekmesi
- Arabadan inip kapı kolunu tuttuğumuzda çarpılmamız
- Yün kazağımızı çıkartırken oluşan kıvılcımlar
Statik Elektrik Deneyi
Saçınızı plastik tarakla tararken, elinizdeki o tarak saçlarınızdaki negatif yükü, yani elektronları toplar. Tarama işlemi bittiğinde tarak tamamen negatifle yüklenmiş olur. Negatifle yüklü olan tarak, pozitifle yüklü olan her şeyi kendine çeker. Bu, mıknatısların metalleri çekmesine benzetilebilir.
Bazen birisine ya da musluğa dokunduğunuzda statik elektrik oluşur. Yine televizyona yaklaşıldığında duyulan karıncalanma hissi. Yatakta dönerken, elbise giyerken, halının üzerinde yürürken. Sürtünme sonucu bir miktar vücudunuzda statik elektrik yüklenmesi sonucu oluşur.
Sentetik giyim eşyaları, insan vücudunu topraktan izole etmez. Elektrostatik yüklerin oluşmasına da sebep olur. Günümüzde sentetik ve plastik eşyaların kullanımı olumsuz etkiler yapmaktadır.
Statik Elektrik Nasıl Önlenir?
Statik elektriği gidermek için birden fazla alternatif vardır. Eğer madde pozitif yüklü ise bunu nötr bir duruma getirmek için yüzeye elektron gönderilir. Negatif yüklü maddelerde ise maddenin yüzeyinden elektronlar çıkarılır ve nötrleşme sağlanır. Statik elektriğin ortadan kalkması için topraklama en etkili yoldur. Topraklama hattı ile araçlarda biriken statik elektrik toprağa aktarılır.
Böylece patlama riski de ortadan kalkar. Yüksek binalarda veya metal miktarı fazla olan yapılarda da statik elektriği önlenebilir. Bunun için paratoner tesisatı kurulabilir. Paratoner, yıldırımı toprağa aktarıp tehlikeli olmasını önleyen bir sistemdir.
Bir diğer yöntem ise anti statik malzemelerin kullanılmasıdır. Bu malzemeler genellikle karbon içeren plastik malzemelerdir. Anti statik paspas, anti statik eldiven ya da anti statik elbise gibi. Bu gibi önlemlerle çalışma alanlarında statik elektriğin zararları önlenebilir.
Zararları
Statik elektrik aslında zararsız gibi görünen bir elektrik yükü olarak bilinir. Ancak temelinde büyük zararlara sahiptir. Statik elektrik insan vücudunda bir takım olumsuz durumlara yol açabilir.
Statik elektrik insanlarda deri hastalıklarına sebep olabilir. Nadiren insan hayatını tehlikeye sokacak kadar büyük değerlere ulaşabilir. Örneğin gerginlik, huzursuzluk, asabiyet ya da sinirli olma hali görülebilir. Kullandığımız elektronik cihazlar da statik elektrik yükünden etkilenebilirler. Birçok elektronik cihaz bu statik yük sonucunda bozulabilir.
Zararlarının en tehlikelisi olanı patlayıcı ortamlar üzerindeki etkileridir. Havada bulunan patlayıcı gaz ya da yakıt buharı, statik elektrik patlama riskini oluşturur. Benzin istasyonlarında da zaman zaman patlamalar görülebilir. Bu patlamaların nedenlerinden biri araçlara yakıt dolumu yapıldığı esnada oluşan statik elektriktir.
Üretim alanlarında kâğıt, kumaş vb gibi. Ürünler statik elektrik sonucu birbirlerini iterek dağılabilir. Birbirlerini çekerek yapışabilir bu da otomasyonda problemler yaratabilirler. Kâğıtlar birbirine yapışırsa baskı sorunları yaşanabilir.
BENZER YAZILAR
Statik Elektrik Kullanım Alanları
hocam elektrikçi olmadığım için bir soru sormak istiyorum. firmamızda gelen iş müfettişleri boya tabancalarının statik elektriğe karşı topraklanmalıdır demiş.boya tabancasından topraklamaya hat mı çekilecek ? bilgi verirseniz sevinirim
Evet doğru hat çekilecek
hocam merhabalar giyim mağzası sahibiyim yaklaşık 2 hafta önce yerdeki mevcut parkelerimizin yıpranmasından dolayı yeniledik ne olduysa yenilemeden sonra ben ve personelimiz sürekli nereye dokunsak çarpıyoruz tabiki bizide rahatsız etmekte ayrıca gelen müşterilerimiz askılara dokundugunda da çarpma olmakta acaba ne gibi önlem almamız gerekiyor. bilgi verirseniz sevinirim iyi çalışmalar
Elektrik kaçağı, topraklamada hatası olabilir.Bir elektrikçi baksın.
merhaba hocam, bir çalışanım dediki; boya fabrikalarında topraktan gelen bir hattın ucuna bakır levha bağlanıyor ve insanlar işe girerken 1-2dk buna dokunarak tüm enerjiyi atıyorlarmış, bu mümkünmü, ayrıca nekadar etkili. teşekkürler
Evet mümkün. İnsanların üzerinde sürtünmeden dolayı elektrik birikir. Buna statik elektrik denir. Bakır levhaya dokunarak Üzerinde birikmiş olan statik elektriği boşaltır.
firmamızda bulunan odalardaki alüminyum doğrama kapılara topraklama bağlasak statik elektrik çarpmasından kurtulurmuyuz ..bu odalarda yerler parke ve çalışanlar bilgisayar karşısında herdaim
Evet olur. Direk olarak toprağa bağlanacak.
Mrb .hocam kolay gelsin.benim analog AVO de ilginç bir arıza var . ölçü aletinin ibresi cam kapağa değiyor ve takılı kalıyor,kapağı çıkardığımda ise normale dönüyor.fakat incelediğimde kapağı yerleştirken ibre kapağa yapışıyor ibreyi kendine çekiyor yani kapakta statik elektrik var bunu nasıl yok ederim. ibrede çok düzgün eğik falan değil. kapağını takmadan da kullanamam.
bir çözümü varsa sevinirim.
Cam, plastik ,ebonit, kehribar gibi cisimler ipek veya yün parçasına sürtündüğünde hafif cisimleri çekme özelliği kazanırlar. Camı çıkarınız. Elinizle camın köşelerinden tutarak camı yıkayınız. Kağıt peçede ile kurulayınız. Yalnız camı yerleştirirken elinizi cama değdirmeyiniz. Olmazsa üzerine başka bir cam kestirip deneyiniz.
Hocam meraba benim vücudumda fazlasıyla elektrik var oğluma her dokundugumda korkuyor ve ben çok üzülüyorum kış olduğu için toprağa da basamıyorum ne yapmam gerekiyor bu olay gerçekten beni çok üzüyor teşekkürler
Toprakla ilişkisi olan çeşme, demir su borusu var ise elinizle tutarak üstünüzdeki statik elektriği dejarş edebilirsiniz.
Merhaba,
Bir depoda iş güvenliği uzmanı olarak çalışmaktayım, saha içerisinde akü şarj odası, aerosol gibi patlamaya sebep verecek malzemeler bulunmakta. Yerlerde kullanılan kimyasal ve kauçuk malzemelerden dolayı sürekli olarak elektrik çarpmasına maruz kalıyoruz. Saha içerisinde kullanılan forklift,vb. ekipman kullanan operatörlerde dahil. Bunlar için alabileceğimiz en makul önlem nedir ?
Akü odası belirtilen elemanlardan bağımsız olarak yapılmalıdır. Akü odasının etrafı duvarla çevrili ayrı bir kapısı olmalıdır. Yerde izalosyonu sağlayan kauçuk bulunmalıdır. Akü bakımı periyodik olarak yapılmalı bakımla ilgili akü bakım çizelge duvara asılmalıdır. Akünün bome derecesi ölçülmeli eksik olan elementler tamamlanmalıdır.Akü üzerine taşan saf su vs. mutlaka temizlenmelidir.
İyi günler;
Sabahları yataktan kalktığımda saçlarım havalanıyor, elektriklendiğini hissediyorum. Kullandığım çarşaf ve pijama pamuklu olmasına rağmen neden bunu yaşıyorum. Yataktaki statik elektriği nasıl yok edebilirim.
Cevap için şimdiden teşekkürler.
Çevremizdeki elektronik cihazların fazlalığı statik elektrik yüklenmemize sebep oluyor. Saçınıza fön çekiyorsanız veya makine ile kurutuyorsanız, saç düzgünleştirici gibi bu makineler statiklenme yapar. Negatif iyon yayan saç kurutma makinesi tercih edebilirsiniz. Ayrıca sentetik taraklar da saçların havalanmasını sağlar. Bunun yerine tahta tarak kullanabilirsiniz. Gece yatmadan önce evinizdeki modem gibi cihazları kapatarak önlem alabilirsiniz.
Merhaba, 3-4 aydır evimizde özellikle salon kısmında çok yüksek statik elektrik bulunmakta. 3 kat aşağıda bir görüntüleme merkezi açılıyor. Makinalar getirildi ama henüz faaliyete geçirilmedi ( 1-2 yıldır makineler orada) momografi, röntgen vs makinaları. Ordan kaynaklı olabilir mi ? Teşekkürler.
1-2 yıldır makineler orada ise, son 3-4 aydır statik elektrik bulunmaktaysa görüntüleme makinelarından değildir. Başka bir şeyden kaynaklanıyordur.
Belki arada yeni makina getirmiş olabilirler. Topraklama yapılmadıysa çalışmaya başlatılmamış bu tarz makineler starik enerji yayar mı ?
Statik elektriğin artışı en çok da sürtünme yoluyla gerçekleşir. Birbirleriyle temas halinde olan maddeler arasında, temas yüzeyi boyunca elektron transferi olur. Çalışmaya başlatılmamış makinelerın statik elektrik yayacağına ihtimal vermiyorum.
Bir ofiste statik elektrik hangi yollarla oluşur yardım edin ödevimi yapmam lazım
Bulunduğumuz ortamlardaki plastik taban, yer, duvar, pimapen pencere, ortamda bulunan nem, vs. kaynaklanmaktadır. İnsanların bulundukları ortamdaki almış oldukları statik elektrik insan sağlığına ve de kullanmış oldukları elektronik cihazlara zarar vermektedir.
Merhaba hocam
Sizden bir şey öğrenmek istiyorum. Hatta bu işe girmeyi düşünüyorum. Şu an araştırıyorum.
Eğitim alanında veya ofislerde kullanılabileceğine inandığim statik elektrik yüklü veya mıknatıs mantığıyla üretilmiş kağıt üretmek istiyorum.araştırdım biraz bunlar duvara tahtaya cama tutunduruluyor yapiştırmadan.
1- bu sistemin mantığı nedir?
2-özel bir kagit mi?
3- türkiyede böyle bir sistem varmı?
4-bu tur kağitları yurtdişindannı geliyor?
5- bu sektorde hangi ülke daileri?
6- tr de bu sektörün önü açık mı?
Hocam bunlara cevap cerebilir veya yardımcı olacak bir iletişim bilgisi verirseniz sevinirim.
Yavuz
Bu işle ilgili hiç fikrim yok. Yanlış yönlendirmek istemem.
Meraba ben durgun Elektirik elektiriğine görevçalışan araçların yapısı ve çalışma ilkeleri fotokopi ve yazıcı ve benzer cihazlar ile ilgili bilgi verirmiziniz hangi konuyu yazıp hocaya gösteriyom olmuyor biraz bilgi verirmisiniz …?
Statik Elektrik Nedir? yazımıza sorunuz üzerine baskı teknolojisi ve zımpara kağıdı ile ilgili yeni örnek yazı eklenmiştir.