Üreteç Nedir: Ne İşe Yarar? Seri ve Paralel Bağlanması
Üreteç nedir: Herhangi bir enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren devre elemanına üreteç denir. (kimyasal enerji, mekanik enerji, ısı enerjisi, ışık enerjisi). Elektrik enerjisini üreten alet ve makinelerdir.
Üreteç Ne İşe Yarar?
Devrenin çalışması için gerekli elektrik enerjisini üreten pil, akü gibi elemanlardır. Kısaca elektrik enerjisi üreten devre elemanıdır.
Piller ve aküler depoladıkları kimyasal enerjiyi, istendiğinde elektrik enerjisine çeviren üreteçlerdir. Dinamo ve jeneratörler kullandıkları mekanik enerjiyi manyetik etki ile elektrik enerjisine çeviren üreteçlerdir.
Bir elektrik devresinden elektrik akımının geçebilmesi için gerekli gerilimi (voltaj veya potansiyel fark da denir) sağlayan devre elemanı üreteçtir. En çok kullanılan üreteç çeşitleri güç kaynağı (power source), pil (battery), batarya, akülerdir.
Bir devrenin uç noktaları arasında potansiyel fark yaratmak için kullanılan elemandır. Üreteç (generator) devrenin ihtiyacına göre basit bir pil veya güçlü bir akü olabilir.
Örneğin; Piller kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Alternator (alternatör) ve dinamo (dynamo) hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirir. Birim yükün devreyi dolaşabilmesi için üretecin ürettiği enerjiye, o üretecin “elektromotor kuvveti (EMK)” denir.
Üreteç Resimleri
Üreteç Sembolü
Aşağıda çeşitli üreteçlere ait semboller verilmiştir.
ÜRETEÇLERİN SERİ VE PARALEL BAĞLANMASI
Elektrik devrelerinde bazen bir üreteç, alıcıyı tek başına çalıştıramaz. Alıcı için gerekli akım veya gerilimi sağlayamayabilir. Bu durumda devrede birden fazla üreteç kullanmak gerekebilir.
Bir pilin sağlayabileceğinden daha büyük bir gerilime veya bir devreden geçen akımın daha uzun sürmesini yani sürekliliğini sağlamaya gereksinim vardır.
Örneğin; oyuncak lazerlerde, el fenerlerinde, televizyon kumandalarında pil kullanılır. Üreteç olarak kullanılan iki adet kalem pil (AA) vardır. Yine televizyon kumandalarında da iki adet ince pil (AAA) kullanılır. Bir elektrik devresinde kaç pil kullanılacağı ve pillerin nasıl bağlanacağı ihtiyaca göre belirlenir. Aynen dirençlerin bağlanması gibi birden fazla üreteç kullanıldığında devreye seri veya paralel olarak bağlanır.
Üreteçlerin Seri Bağlanması
Seri bağlamak için bir pilin pozitif kutbu, ikinci pilin negatif kutbuna gelecek şekilde arka arkaya bağlanır. Üreteçler gerilimi arttırmak için devreye seri olarak bağlanır. Pilleri seri bağlamanın amacı iki pilin potansiyel farklarını birleştirerek daha büyük bir gerilim elde etmek içindir.
Seri bağlı üreteç devrelerinde toplam elektromotor kuvvet (EMK), devrede bulunan diğer elektromotor kuvvet (EMK)’ lerin toplamına eşittir. Seri bağlanan pillerin voltajları (gerilimleri veya potansiyel farkları) toplanır.
ET = E1 + E2 + E3 şeklinde hesaplanır.
Seri bağlı üreteç devrelerinde toplam iç direnç, devrede bulunan diğer üreteçlerin iç dirençleri toplamına eşittir.
rT = r1 + r2 + r3 şeklinde hesaplanır.
R direncine sahip bir alıcıdan geçen akım şu şekilde gibi hesaplanır.
Örnek problem:
Yukarıda şekil üzerinde verilen değerlere göre seri bağlı devrenin elektromotor kuvvet (EMK)’i nasıl hesaplanır?
Seri bağlanan pillerin her birinden geçen akımın büyüklüğü aynıdır. Fakat devreye sağladıkları toplam gerilim her pilin potansiyel farkının toplamı olur.
Seri bağlı özdeş pillerin bitme süresi tek bir pilin bitme süresine eşittir. Yani bir pil bir devrede kullanıldığında bir saatte biterse, seri bağlı dört pil de aynı devrede bir saatte biter. Fakat devreye daha çok potansiyel fark ve bundan dolayı akım sağlar. Bakınız Ohm Kanunu.
Üreteçlerin Paralel Bağlanması
Üreteçleri paralel bağlamak için pozitif uç (+) ile pozitif ucun (+), negatif uç (-) ile negatif ucu (-) birleştirilmesidir. Akımı artırmak için üreteçler devreye paralel olarak bağlanırlar.
Pilleri (üreteçleri) paralel bağlamanın amacı;
Bir pilin sağlayacağı potansiyel farkın devreye daha uzun süre sağlanmasıdır. Yani devreden geçen akımın daha uzun süre aynı şekilde devam etmesini sağlamaktır. Bu durumda devrenin akım sağlama kapasitesi arttırılır. Devrede bir pil bir saatte bitiyorsa, paralel bağlı özdeş iki pil iki saatte biter.
Piller paralel bağlandığında kutupları aynı noktada birleştirilir. Bu durumda kaç pil bağlanırsa bağlansın devreye sağlanan potansiyel fark değişmez. Paralel bağlı özdeş piller, bir devrede bir pilin meydana getireceği akımı meydana getirir. Fakat pillerin tükenme süresi pil sayısı kadar artar.
Paralel bağlı üreteç devrelerinde toplam (EMK) tek üretecin elektromotor kuvvet (EMK)’ ne eşittir. E=E1 paralel bağlı devrelerde üreteçlerin elektromotor kuvvetleri eşit, iç dirençleri farklı ise;
Devrenin toplam iç direnci paralel direnç (resistance) devrelerindeki gibi hesaplanır.
Örnek problem:
Şekil de paralel bağlı üreteç devresinde verilen değerlere göre alıcının çektiği akım ve alıcı uçları arasındaki gerilim nasıl hesaplanır?
Üreteçlerin Karışık Bağlanması
Devrelerde akım ve gerilimi artırmak gerektiği zaman üreteçler devreye karışık olarak bağlanır.
Pil ve Akümülatörlerin Seri-Paralel, Karışık Bağlanması
Hem gerilimin hem de akımın artması istendiği durumlarda üreteçler seri, paralel gruplar halinde bağlanır. Pratikte nadiren seri-paralel bağlantı uygulaması görülür.
Çünkü bu yöntemde üreteçlerdeki bir miktar enerji üreteçlerin iç direnci üzerinde tüketilir ki bu kayıp enerjidir. Bu sebeple bu bağlantı şekli pek kullanılmaz. Ancak paralel bağlanan üreteçlerin elektromotor kuvvetlerinin (EMK) de eşit olma zorunluluğu vardır. Aksi takdirde elektromotor kuvveti (EMK) büyük olan diğer üreteç üzerinde deşarj olur.
Paki bir şey soracağım paralel bağlı piller birbirlerinden farklı güçteyse ne olur
Paralel bağlanan üreteçlerin elektromotor kuvvetlerinin (EMK) eşit olma zorunluluğu vardır. Aksi takdirde elektromotor kuvveti (EMK) büyük olan diğer üreteç üzerinde deşarj olur.
AC ÜRETECİ KISACA AÇIKLAYABİLİRMİSİNİZ LÜTFEN ÖDEVİM VARDA
“Elektrik Nasıl Üretilir?”, “Alternatör Nedir?” başlıklı yazımızda detaylı olarak verilmiştir inceleyiniz.
hem serisi hemde paralel bağlamada hangi taraf – hangi taraf + kutuptur
Üreteçlerin üzerinde + , – işaretleri mevcuttur.
üreteçlerde hangi enerji hangi enerjiye çevrilir
Üreteçlerde doğru akım üretilir. Alternatif akıma çevrilir.
Üreteçler paraler şekilde bağlanırsa ama + ya – – ye + gelirse ne olur
Üreteçler paralel bağlanırsa güç artar. “+ ya –” “– ye +” bu seri bağlanmadır. Bu durumda voltaj artar.
Ben 6v 5ah bir güç kaynağını 3.7v 10ah olan başka bir kaynakla parelel bağlayıp 6v 5ah olan kaynağımın amperini yükseltmek istiyorum bunun bir yolu varmıdır ?
Başka bir kaynakla parelel bağlanan sistemde akım ve gerilimlerin eşit olması gerekir. Değişik kaynakların iç dirençlerinden dolayı çok olan kaynak az olan kaynağı beslemeye başlar. Bunun için kaynakların eşit olması gerekir.
Piller devrede seri ama kutupları aynı işaretli birbirine bakacak şekilde bağlanırsa ne olur. + ya +, – ye – kutup gelirse ne olur? ve + ya – denk geldiği durumda ikisinin gerilimi farklı ise bu direk toplanır ve devrenin toplam gerilimidir diyebilir miyiz?
Piller devrede seri ama kutupları aynı işaretli birbirine bakacak şekilde bağlanırsa paralel bağlanmış olur. “+” ya “+”, “–” ye “–” kutup gelirse gerilim değeri sabit kalır, akım değeri yükselir. “+” ya “–” denk geldiği durumda ikisinin gerilimi farklı ise
bu direk toplanır ve devrenin toplam gerilimi olur.
Bu yazı, üreteçler hakkında oldukça aydınlatıcıydı! Seri ve paralel bağlantılar arasındaki farkları görsel örneklerle açıklamanız özellikle faydalı oldu. Daha fazla örnekle bu konuyu derinleştirirseniz gerçekten sevinirim!
Bu yazı gerçekten bilgilendiriciydi! Üreteçlerin seri ve paralel bağlanmasının avantajlarıyla ilgili örnekler vermiş olmaniz konuyu daha iyi anlamama yardımcı oldu. Teşekkürler!
Çok bilgilendirici bir yazı olmuş! Üreteçlerin seri ve paralel bağlanması konusunu sade bir dille açıklamışsınız. Özellikle örneklerle desteklemeniz konuyu daha anlaşılır kılmış. Teşekkürler!