Transistörlerin Çalışma Kararlılığını Etkileyen Faktörler
Transistörlerin çalışma kararlılığı: Bir transistörün kararlı çalışmasını etkileyen faktörler vardır. Transistörün kararlı çalışması için öncelikle karakteristik değerlerine uygun bir devre düzeni kurulmalıdır. Bunun içinde transistor kataloğu değerlerine bakılmalıdır. Karakteristik eğrilerinde verilen bilgilere uyulmalıdır.
Çalışmayı Etkileyen Faktörler
-
Sıcaklık
Transistörlerin çalışma kararlılığını etkileyen faktörlerden birisi sıcaklıktır. Çalışma sırasında aşırı ısınan transistörün çalışma dengesi bozulur, gücü düşer. Daha da çok ısınırsa transistor yanar. Isınan transistörler de elektron sayısı çok fazla artar. Bu artıştan dolayı belirli giriş değerleri için alınması gereken çıkış değerleri değişir. Bu da transistörün kararlı çalışmasını önler. Daha çok ısınma hâlinde ise kristal yapı bozulur. Bu durumda transistörün yanmasına neden olur. Isınma transistörün kendi çalışmasından kaynaklandığı gibi sıcak bir ortamda bulunmasından dolayı da olabilir.
-
Frekans
Transistörlerin çalışma kararlılığını etkileyen faktörler arasında frekansta yer almaktadır. Her transistör, her frekansta çalışmaz. Bu konuda transistör kataloğu bilgilerine bakılmalıdır. Örnek olarak: NPN transistörler, PNP transistörlere göre yüksek frekanslarda çalışabilirler. Sebebi de NPN transistörler de elektrik yükü taşıyıcıları elektronlardır. PNP transistörler de ise taşıyıcılar pozitif elektrik yükleridir. Elektronlar, pozitif elektrik yüklerine göre çok daha hızlı ve serbest hareket edebilirler. Bundan dolayı yüksek frekanslar için NPN transistörler daha uygundur.
-
Limitsel Karakteristik Değerleri
Her transistörün ayrı çalışma değerleri vardır. Bu değerler aşılmamalıdır.
Limitsel karakteristik değerleri:
- Maksimum kollektör gerilimi
- Maksimum kollektör akımı
- Beyz jonksiyon sıcaklığı
- Maksimum çalışma (kesim) frekansı
Limitsel değerler gerek birbirlerine, gerekse de giriş değerlerine bağlıdır. Yukarıda sıralanan maksimum değerlerin ne olmasının gerektiği transistör kataloglarından ve karakteristik eğrilerinden belirlenir.
-
Polarma Yönü
Polarma gerilimini uygulanırken ters polarma bağlantısı yapmamalıdır. Özellikle buna dikkat edilmelidir. Böyle bir durumda, transistör çalışmaz.
-
Aşırı Toz ve Kirlenme
Transistörleri toza karşı ve özelliklede metalik işlemlerin yapıldığı mekanlarda iyi korunmalıdır. Aşırı toz ve kirlenme elektrotlar arası yalıtkanlığı zayıflatır. Bu da kaçak akımların artmasına sebep olur. Bu da transistörün kararlı çalışmasını engeller. Eğer metal ve karbon (kömür) tozlarıyla karışık bir tozlanma varsa transistor elektrotlarının kısa devre olma olasılığı da vardır.
Transistör tozlu ortamda çalıştırılacak ise bütün elektronik devreleri toza karşı iyi korunmalıdır. Ara sıra devrenin enerjisi kesilmeli, yumuşak bir fırça ile aspiratör tozları temizlenmelidir. Tozlar kesinlikle elektrik süpürgesiyle temizlenmemelidir. Çünkü yapışkan tozlar daha da çok yapışır. Böylece kirliliği artırır. Buradan kalkan tozlar diğer cihaz ve devrelere konar. Bu durumda başka devrelerin de tozlanmasına sebep olur.
-
Nem
Transistörler ve bütün elektronik devreler, neme karşı korunmalıdır. Su buharı, bazı yağ ve boya buharları, elektrotlar arasında kısa devre yapabilir. Tozların da yapışıp yoğunlaşmasına sebep olur, cihazların kararlı çalışmasını engeller.
-
Sarsıntı
Sarsıntılı ortamda kullanılan cihazlarda, bağlantılar kopabilir. Aşırı sarsıntı, iç gerilmeleri artıracağı için kristal yapı da bozulabilir. Sarsıntılı ortamlarda çalıştırılacak cihazlara transistör firmaları tarafından özel sarsıntı testi uygulanır. Bu gibi çalıştırmalarda, üreticisinden sarsıntı testleri hakkında bilgi alınmalıdır.
-
Elektriksel ve Manyetik Alan Etkisi
Hem elektriksel alan hem de manyetik alan serbest elektronların artmasına sebep olur. Ayrıca onların yönlerinin sapmasına da sebep olur. Bu da kararlı çalışmayı önler. Manyetik ortamlardaki cihazları faraday kafesi ile ve anti manyetik koruyucular ile korumalıdır.
-
Işın Etkisi
Lazer, röntgen ışınları ve benzeri çok yüksek frekanslı ışınlar kararlı çalışmayı etkiler. Bu gibi yerlerde kullanılacak cihazlar özel koruma altına alınmalıdır.
-
Kötü Lehim (Soğuk Lehim)
Transistörün ve bütün elektronik devre elemanları çok dikkatli lehimlenmelidir. Soğuk lehim, dışarıdan bakıldığı zaman cihazı lehimliymiş gibi gösterir. Soğuk lehim, elektriksel iletimin iyi olmamasına sebep olacağı için bütün bir sistemin kararlı çalışmasını engeller. Bu tür arızaların tespiti de çok zordur. Ayrıca aşırı ısıtılarak lehim yapılması da devre elemanlarının bozulmasına neden olur. Transistor ve benzeri elektronik devre elemanlarının lehimini yapmak için lehim pratiği olmalıdır.
BENZER KONULAR
Transistörlerde Akım ve Gerilim Yönleri
Yusuf der ki
Çok faydalı olmuş Teşekkürler