Temel Topraklama Nasıl Yapılır? Hesabı

Temel topraklama nasıl yapılır: Bina temeli içine yerleştirilen topraklama çubukları veya levhaları beton içerisine gömülür. Toprakla geniş yüzeyli olarak temas etmesi sağlanır. Bu şekilde yapılan topraklamaya temel topraklama adı verilir. Temel topraklama potansiyel dengelemenin etkisini arttırır.

İnsan hayatını ve cihazların kullanım ömrünü riske atmamak için elektrik kaçağı riskine karşı temel topraklama yapılmalıdır.

Temel topraklama kuvvetli akım ve yıldırımdan korunma tesislerinde topraklayıcı olarak uygundur. Bina temel topraklaması yapılmadan önce inşaat halinde bulunan binaya, bina topraklaması yapılır. Temel topraklamanın yapıldığı alan kapalı olmalıdır. Yani açık alan için temel topraklama yapılmaz.

Bu sayede yüksek akımdan dolayı meydana gelebilecek yıldırım düşmesine karşı koruyucu olmaktadır. Toprak hattımızın güvenliği açısından belli periyotlarda kontrolü ve direnç ölçümü yapılması gereklidir.

Temel Topraklama Yapımı

İşlem sırası şöyledir;

Temel topraklayıcı, kapalı bir ring biçiminde yapılmalıdır. Binanın dış duvarların temellerine yada temel platformu içine yerleştirilmelidir. Çevresi büyük olan binalarda temel topraklama tarafından çevrelenen alan, enine bağlantılarla 20m . 20m’ lik gözlere bölünmelidir.
Temel topraklayıcının her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmelidir. Çelik şerit topraklayıcı kullanıldığı zaman, çelik şerit dik olarak yerleştirilmelidir.
Temel atılırken binanın dış duvar temellerine yada temelin içerisine yerleştirilir. Temel topraklayıcının her yeri betonla kapatılmalıdır. Beton içinde belirli aralıklarla topraklayıcılar, tutucularla sabitleştirilir. Örneğin 2 m aralıkları 30 cm uzunluğunda kazıklar ile sabitlemek gerekir. Beton dökülünce temel topraklayıcılar her tarafta 5 cm betonun içinde kalmalıdır. Son noktalar temel dışına çıkarılmalı ve yeterince esnek bağlantı yapılmalıdır. Bağlantı yerleri her zaman kontrol edilebilir olmalıdır.
Temel topraklaması için en küçük kesiti 30 mm x 3,5 mm olan galvaniz şerit veya en küçük 10 mm yuvarlak çelik çubuk kullanılır. Çelik, çinko kaplı olabilir yada olmayabilir. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmış olmalıdır. Bağlantı kısımları korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır.
Çelik hasırlı (kuvvetlendirilmemiş) olmayan temel için temel topraklayıcı, temel betonu döküldükten sonra konulur. Her yönde en az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilir. Topraklayıcının beton içindeki yerini sabitlemek için uygun mesafe tutucular kullanılır.
Topraklayıcı çelik hasırlı temel ve su yalıtım malzemesi içinde yerleştirmek için en alttaki çelik hasır üzerine yerleştirilir. Yerini sabitlemek için yaklaşık 2 m’ lik aralıklarla çelik hasırla bağlanır.

Temel Topraklama Yapımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Temel topraklama için en küçük kesit 30 mm x 3,5 mm galvaniz şerit yada en küçük çapı 10 mm olan yuvarlak çelik çubuk kullanılır. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmalıdır. Bağlantı filizleri korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır. Kullanılan galvaniz şerit fiyatları, firmalara göre farklıdır.

Sadece topraklama bazen yeterli olmaz. Ek olarak temel topraklaması yapılabilir. Topraklama ölçüm cihazı meger ile topraklama ölçümü yapılarak tesisat direncinin yeteri kadar küçük olup olmadığına bakılır. Küçük değilse bağlantı filizinden çıkarılan uçlar, ek olarak yaptığımız topraklama çubukları ile birleştirilir. Uygun bir direnç oluşturulmaya çalışılır.

Topraklama yapılırken kullanılan iletkenler de çok önemli birer faktördür. Toprağın korozyonu betonun korozyonundan fazladır. Bundan dolayı galvenizli çelik ve bakır iletkenler kullanılmalıdır. Temel topraklamasının önemi büyük olduğu için kesinlikle binalar yapılırken bu topraklama dikkate alınmalıdır. Temel topraklaması yıldırımdan korunma tesislerindeki topraklama görevini de üstlenir.

Topraklama, paratoner tesisatı ve uygulamaları, kurulacak tesislerin güvenliği için önemlidir. Çevreyi ve cihazları korumak için topraklama ve paratoner sistemleri topraklama yönetmeliği‘ ne uygun olmalıdır.

Temel Topraklama Hesabı

Temel topraklama hesabı; tesis geriliminden çok toprak hatasından oluşan akımlar için önemlidir.

Temel topraklama hesabı şu şekilde yapılır;

En büyük hata akımının hesaplanması
Toprak akımının büyüklüğü
Yayılma direncinin hesaplanması
Gerilime göre topraklama elemanın seçimi
Adım ve temas gerilimlerinin bulunması

Toprak özgül direnci belirsizliği, yapılan hesap sonuçlarını yanlış çıkarabilir. Aşağıdaki tabloda temel topraklama hesabı ile ilgili bilgi verilmiştir. Tabloya bakarak temel topraklama seçilir.

Temel topraklama yapılır. Sonra uygulama denetçisi tarafından projeye uygun olup olmadığına dair kontrol edilir. Temel topraklaması kontrol tutanağı aşağıda örnek olarak verilmiştir.

* TEMEL TOPRAKLAMA KONTROL TUTANAĞI

İlgili İdare: Yapı Ruhsatı Tarih ve No.: Yapının Adresi: Pafta/ Ada/ Parsel: Yapı İn[1]aat Alanı (m²) ve Cinsi: Kontrol Edilen Yapı Kısmı (Blok): Yapı Sahibi: Yapı Denetim Kuruluşunun Unvanı: Yapı Müteahhidinin Adı: Proje Müellifi / Oda No: Proje Onay Tarihi / No.:

Yukarıda belirtilen yapının temel topraklama tesisatı kontrol edilmiş, galvanizli şerit ve topraklama kazığı ebatlarının projesine uygun olduğu tespit edilmiş, galvaniz şeridin belirli aralıklarla demir donatıya klemensle bağlandığı görülmüştür.

Yapılan temel topraklama tesisatı projesine ve yönetmeliklere uygundur.

İş bu tutanak ………/ ……… /………… tarihinde, bir nüshası Yapı Denetim Kuruluşunca ilgili idareye verilmek üzere üç nüsha olarak düzenlenmiştir.

Kontrol Elemanı Elektrik Tesisatçısı Müteahhit / Şantiye Şefi Elektrik Mühendisi Oda Sicil No: Proje ve Uygulama Denetçisi Elektrik Mühendisi

* Bu bölüm alıntıdır.