Enerji Verimliliği Nedir? Nasıl Sağlanır?

Enerji verimliliği nedir: Üretimdeki kaliteyi düşürmeden enerjinin kullanılmasıdır. Enerji atıklarının değerlendirilmesi ve var olan enerji kayıplarının önlenmesi ile sağlanır. Ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesidir.

Enerji Tasarrufu Nedir?

Tasarruf ve verimlilik birbirinden farklı iki kavramdır. Az enerji kullanmaya tasarruf,  akıllıca kullanmaya da verimlilik denir.

Bulunduğunuz yerden çıkarken ışıkları kapatmak bir tasarruf şeklidir. Aynı şekilde cam şişeleri, alüminyum ve karton kutuları geri dönüşüm kutularına atmak enerjiden tasarruf etmenin yollarıdır. Bu bir zorunluluk durumuna gelmiştir.

Enerji verimliliği ise daha az enerjiye ihtiyaç duyan teknoloji ve yazılımların geliştirilmesi kullanılmasıdır. Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin düşmemesidir. Endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmamalıdır. Birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasını açıklar.

Enerji Verimliliği Nasıl Sağlanır?

Öncelikle enerji verimliliği ve enerji tasarrufunu sağlamaktır.

• Gaz, buhar, ısı, hava ve elektrikteki enerji kayıplarını önlemektir.
• Çeşitli atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesidir.
• İleri teknoloji ile üretimi düşürmeden enerji talebin azaltmasıdır.
• Daha verimli enerji kaynakları, gelişmiş endüstriyel süreçler, enerji geri kazanımları gibi etkinliği artırıcı önlemlerin bütünüdür.

Gelişmekte olan ülkeler, enerji politikasında;

Ekonomik büyüme, enerji güvencesi ve çevre korumasının birlikte sağlanmasını amaçlamaktadır.

Üretimin en önemli girdilerinden biridir enerjidir. Üretim ise, insan hayatının varlığını ve yaşama kalitesini sürdürmesini sağlayan bir gerekliliktir.

Enerji Kullanımı İle İlgili Yaşanan Sorunlar

• Doğal kaynaklar hızla tükeniyor,
• Çevre kirleniyor,
• İklim değişiyor,
• Enerji için yüksek maliyetlere katlanılıyor.

Enerji tüketimi ile dünya, yerkürenin ısınması gibi ciddi çevresel sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu çevresel sorunların başında sağlık, ekonomik sebepler ve hava kirliliği gelmektedir. Bunları azaltmak için stratejiler geliştirilmektedir.

Ayrıca endüstriyel strateji planlaması ve projelerde “sürdürülebilir gelişme“ kavramı önem kazanmıştır.

Bilinçsiz enerji tüketimi, enerji kaynaklarının verimli kullanımını gündeme getirmektedir. Katı sıvı ve gaz atıkların da arıtılmadan doğaya atılmasının oluşturduğu çevre kirliliğinin önlenmesi arayışını da beraberinde getirmiştir.

Enerji Verimliliği Neden Çok Önemlidir?

Enerji tüketimine bağlı olarak oluşan çevresel ve ekonomik sorunların çözümünde  verimlik önemlidir. Artan dünya nüfusu ve tüketim ihtiyaçları. Dolayısıyla artan sanayileşme, enerji kullanımının artmasına sebep olmaktadır. Fakat hiçbir kaynağın sonsuz olmadığı gibi maalesef enerji kaynaklarımız da sınırsız değildir.

Enerji verimliliği ve enerji tasarrufu global anlamda platformlarda geniş yer bulmaktadır. Bu durum ülkelerin kendi eylem planları yapmasını zorunlu kılmaktadır. Enerji kullanan tüm kurum ve kuruluşlar iyileştirici çalışmalar yapma ihtiyacı duymaktadır.

Enerji verimliliği, üretimde, iş gücünde bir azalma olmadan enerjiyi en doğru şekilde kullanmaktır. Yani israf etmemektir. Aynı işi daha az enerji kullanarak yapmak veya aynı enerji ile daha çok iş yapmaktır.

Enerjinin gereksiz kullanımını belirlemek, minumuma indirmektir. Ya da ortadan kaldırmak için yapılan çalışmalardır. Enerji arzının azaltılması veya kısıtlanması değildir. Kullanılan enerji miktarının değil, ürün başına tüketilen enerjinin azaltılmasıdır.

Enerji Verimliliği İçin Değerlendirilmesi Gerekenler

• Proses gereği çeşitli şekillerde ortama atılan enerjilerin geri kazanılması
• Tasarım, proses geliştirme ve daha akılcı kullanımı
• İstenmeyen kaçakların önlenmesi
• Büyük enerji kaybına yol açan uygulamaların değiştirilmesi
• Bakımın etkinleştirilmesi, verimin arttırılması, hızlı ve yeterli ikmal vb.

Türkiye’de sanayi sektörü gelişmektedir. Bu sektörde enerjinin etkin kullanımı ve yönetimi çalışmaları sürdürülmektedir. Bina enerji verimliliğinde de önemli bir yapıya dönüşmüş, bu yapı yasal düzenlemelerle de şekillendirilmiştir.

Enerji Verimliliği Kanunu ile yapısal dönüşümünü devam ettirmiştir. Günümüzde şirketler, işletmeler ve kurumlar için oldukça önemli hale gelmiştir. Hem çevre, hem de işletmelerin sürdürülebilirliği için enerji verimli kullanılmalıdır.

Enerji, ülkelerin iktisadi ve sosyal kalkınması için önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak, enerji verimliliğine odaklanılmalıdır. Dünya enerji ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayan petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıt rezervlerinin hızla tükenmektedir. Artan talep sebebi ile fiyatlar yükselmekte, ekolojik denge bozulmaktadır.

Enerji tüketimindeki hızlı artışa bağlı olarak ozon tabakası da incelmektedir. Sera gazı emisyonları insan sağlığını tehdit etmektedir. Sera gazı emisyonları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli sebeplerinden birisidir. Bu sebeple enerji günümüzün en önemli sorunlarından biri olmuştur.

Sürdürülebilir enerji kaynakları, bu kaynakları riske atmadan üretilen enerji çeşididir. Günümüzde gelişmekte olan bu enerji kaynaklarının geliştirilmesinde enerji verimliliğinin büyük bir katkısı vardır.

Enerji Verimliliğindeki Gelişmeler

Enerji verimliliği dünyanın korunmasında önemli bir adımdır. Gelecek yıllar için enerji tasarrufu ve enerji verimliliği, enerji arz ve güvenliğinin sağlanmasıdır. Çevrenin korunması ve iklim değişikliğine karşı mücadele etmek en önemli faktördür.

Enerji talebinin büyük bir bölümünü Türkiye ithalatla karşılamaktadır. Türkiye’de kalkınma ve sanayileşmede enerjinin verimli kullanılması son derece önemli hale gelmiştir. Yapılan çalışmalara göre enerjiyi verimli kullanarak yıllık nihai enerji tüketimi azaltılabilir. %30 kadar tasarruf sağlanabilmesi mümkündür.

Enerji verimliliğinin artırılması ekonomi de enerji kaynaklarındaki dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlayacaktır. Enerji verimliliği, gelecekte sürdürülebilir enerji elde etmek için güçlü ve hesaplı bir araç sunmaktadır.

Gelişmeler sonucu, enerji altyapısına olan yatırım ihtiyacını azaltabilir. Yakıt maliyetlerini düşürebilir, rekabeti ve tüketicinin refahını artırabilir. Böylece ithal edilen fosil yakıta olan bağımlılığı azalttığından enerji güvenliğine katkı sağlar.

Enerji verimliliği, Avrupa Birliği’nin “Avrupa 2020” stratejisinin en önemli akıllı, sürdürülebilir projesidir. Sürdürülebilir, kapsamlı büyüme ve etkin ekonomiye geçişi için büyük öneme sahiptir.

Enerji Verimliliğini Arttırmak İçin Neler Yapılabilir?

Ürünlerin enerji hizmeti için performans değerlendirilmesi yapılmalıdır.  Tüketici verimli ürünler hakkında bilgilendirilmelidir. Ayrıca elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımındaki kayıplara çözüm bulmaktır. Elektrik üretim kapasitesindeki verimliliği arttırılmalıdır. İletim ve dağıtımdaki kayıpları en aza indirgemek için çalışmalar yapılmalıdır.

• Enerji arz güvenliğinin sağlanması,
• Dışa bağımlılık risklerinin azaltılması,
• Çevrenin korunması,
• İklim değişikliğine karşı

mücadelenin etkinliğinin arttırılmasının sağlanmasıdır. Türkiye’nin 2023 yılı ulusal strateji hedeflerinin ve enerji politikalarının başında gelmektedir.

Enerji Verimliliği Kanunu

• Toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine,
• Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına

yönelik uygulanacak usûl ve esasları kapsar.

Enerji Verimliliği Kanun’ un amacı;

Çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır.

Enerji Verimliliği Kanunu ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenen;

Enerji verimliliği çalışmaları ile Türkiye’nin Enerji Yoğunluğunun 2023 yılında, 2011 yılına göre %20 azaltılması hedeflenmektedir. (milli gelir başına tüketilen enerji)

Bu hedef, aynı enerji ile daha fazla üretimin önünü açacaktır. Enerji yatırım ihtiyaçlarımızı ve ithalat bağımlılığımızı azaltacak, ayrıca temiz çevrenin korunmasına önemli katkılarda bulunacaktır.

Enerji verimliliği konusunda hedeflerimize ulaşmak için;

Birey, toplum, sanayi temsilcileri olarak hepimizin bu çabaya katılması gerekmektedir. Enerjinin kapsamını değiştirme yolunda yapılacak olan en küçük katkı bile çok önemlidir.

Enerji verimliliği çalışmaları tüketim değerlerinin ölçümü ile başlar. Ölçülen değerlerin analizi, tasarruf ve verimlilik artışı sağlanabilecek noktalar belirlenmelidir.

Sanayi Kuruluşlarında Enerji Verimliliği

Sanayi tesislerinde en önemli maliyetlerinden biri de, enerji maliyetidir. Bir işletmede enerji verimliliğinin artırılması maliyetlerin azaltılmasına yol açar. Daha verimli ve daha rekabetçi bir süreç elde edilir.

Sanayide enerji verimliliği uluslararası rekabet gücü açısından çok önemlidir. Sanayide enerji verimliliğini artırmak için;

• Enerji muhasebesi,
• Kontrol sistemleri,
• Yalıtım, yeni teknolojiler ve endüstriyel süreçler,
• Hammadde özellikleri,
• Ürün çeşitleri ve özellikleri,
• İklim şartları ve çevresel etkiler, kapasite kullanımı gibi alanlarda çalışmalar yapılmaktadır.

Isı enerjisinin iletildiği yüksek sıcaklıklara sahip materyallerin yüzeyinden ışınım ve taşınım yolu ile kayıplar oluşmaktadır. Bu metaryallere izolasyon yapılarak kaybolan ısının %80’i engellenebilmektedir. Aydınlatmada hareket sensörleri ile aydınlatmanın kontrolü yapılır. Böylece gün ışığından daha çok yararlanılması sonucu tüketimde elektrik tasarrufu sağlanabilir.

Değişken yükte çalışan elektrik motorlarına invertör takılarak enerji tasarrufu sağlanabilir. Atılan yüksek sıcaklıktaki akışkanların ısısı tekrar kullanılabilir. Sanayi de cihazların ihtiyaç kapasitesinden büyük seçilmesi düşük verimlerde çalışmasına sebep olmaktadır.

Ayrıca arıtma sistemleri sayesinde hem enerji hem de su tüketiminde de tasarruf sağlanabilir. Güneş enerjisinin ısı ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılması değerlendirilmelidir.

Binalarda Enerji Verimliliği

Evlerdeki enerji tüketiminin en büyük kısmı evin ısıtılması için harcanmaktadır. Bir evin toplam faturasının %40’ı -45’i ısıtma-soğutma için ödenmektedir. İç ortam ısısının içeride korunması için, binanın izalosyonu çok iyi yalıtılmış olmalıdır.

Binalarda oluşan ısı kayıpları çatılardan %7, dış duvarlardan %40, döşemelerden %6 ve kapılardan %17 oranlarında ısı kayıpları olmaktadır. Binalarda enerji verimliliğinin, iyi yalıtım sonucu %50’ye varan enerji tasarrufu sağlanır.

Aydınlatma Sistemlerinde ve Elektrikli Cihazlarda Enerji Verimliliği

Ülkemizde harcanan toplam elektrik enerjisi içinde aydınlatma için %20 civarındadır. Aydınlatmada enerji tasarrufu ile enerji verimliliği sağlanabilir. Bu hem görselliği, hem de bütçeyi rahatlatacaktır.

Bunun için düşük verimli ışık kaynakları yerine yüksek verimli ışık kaynakları kullanılarak sağlanabilir. Basit bir ampulü LED ampul ile değiştirerek enerji tüketimi  % 80 civarında azaltabilir.

Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği

Elektrikli ev aletleri, hizmet ve konfor seviyesini düşürmeden daha az enerji ile kullanılır. Verimli ev aletlerini kullanarak elektrik faturalarında azalma sağlanabiir.

Buzdolabı, çamaşır makinası, ütü, ocak ve fırın, saç kurutma makinası gibi. Enerji tasarruflu cihazlar satın alınması önemlidir. Bu cihazların fiyat farkı biraz fazladır. Fakat daha sonra elektrik faturalarındaki düşüş ile kullanıcıya geri dönmektedir.

Ulaşımda Enerji Verimliliği

Türkiye’de tüketilen enerjinin yaklaşık % 20’si ulaştırma sektöründe kullanılmaktadır. 2005 yılı verilerine göre, bu oran % 19,7 olarak gerçekleşmiştir.

 

Sanayi ve konut sektöründen sonra üçüncü sırada ulaştırma yer almaktadır. Ayrıca bu sektördeki enerji kullanımının yaklaşık % 99’unu petrol ürünleri meydana getirmektedir. Bundan dolayı ulaştırma sektörü bu yönüyle büyük oranda dışa bağımlı durumdadır.

Ulaştırma sektöründeki enerji sorunu, şehir planlamacılığı, toplu taşımacılığın artırılması gibi uzun vadeli çözümlerle giderilebilir. Gelişmiş ülkelerdeki toplu taşıma düzeyine ulaşılabilmesi için konunun bir bütün halinde ele alınması gerekmektedir.