Dimmer Nedir? Çalışma Prensibi

Dimmer nedir: Dimmer, elektrik akımlarını değiştirme yeteneğine sahip elektronik bir cihazdır. Dimmer, şehir şebeke voltajıyla çalışır. Elektrik devrelerinde gerilimi belirli sınırlar içinde ayarlayan direnç elemanıdır. Aydınlatma sistemlerinde yaygın olarak kullanılır. LED, Halojen ve CFL gibi ışık kaynaklarının parlaklık seviyelerinin getirilmesini sağlar.

Dimmer Devresi Nedir?

Dimmer devresi, alternatif akım ile çalışan bir güç kontrol devresidir. Yaygın olarak aydınlatma sistemlerinde parlaklık kontrolü için kullanılırlar. LED, Halojen ve CFL gibi ışık kaynaklarının parlaklık seviyelerinin getirilmesini sağlar. Ayrıca sıcaklık kontrolü, motor hız kontrolü gibi ihtiyaçlara göre çeşitli elektronik cihazlarda da kullanılırlar. Dimmer devresi elektronik sistemlerin birçok devre kartında kullanılmaktadır.

Dimmer Devresi Çalışma Prensibi

Devredeki en kritik devre elemanı triyaktır. Devrenin çalışma prensibi buna dayanır. Bu yarı iletken elemanın iletkenliğinin ayarlanması için genelde bir ayarlı dirençten tetikleyici akım alınır. Ayarlı direnç sayesinde istenilen derecede triyak beslenir. Triyak, üzerinden geçen akıma iletkenlik, direnç göstererek güç ayarlaması yapılmış olunur.

Dimmer devrelerinde direnç, ayarlı direnç, diyak, triyak ve kondansatör gibi devre elemanları da bulunur. Genellikle potansiyometre kullanılır.

Potansiyometrenin direnç değeri değiştiğinde kondansatörün de yardımıyla diyak üzerinden geçen akımın faz açısı da değişir. Diyak, triyakın tetiklenmesi için gerekli darbe sinyallerini sağlar. Triyak tetikleme durumuna geçtiğinde devreye bağlı yükün (ampul/motor vs.) kontrolü sağlanır.

Dimmer Devre Şeması

Bu devre AC (Alternatif Akım) ile çalışan triyaklı bir 220V dimmer devresi. Devrede L1 adında görülen devre sembolü bir yükü temsil eder. Bu yük lamba, motor gibi bir devre elemanı olabilir.

Bu devre ise 12V bir dimmer devresidir. Yani bir DC dimmer devresidir. Bu uygulama Arduino ile de yapılabilir.

Dimmerlerin Kullanım Amacı

Güç tüketimini azaltmak için kullanılır. Ama buna rağmen dimmleme yapıldığında lambada kullanılmayan güç, direnç veya trafoda ısıya dönüşmektedir. Böylece herhangi bir güç tasarrufu yapılamamaktadır.

Yaygın dimmerler, örneğin döner düğme veya aydınlatmayı açıp kapatır. Bunun yanı sıra parlaklığın ayarlanmasını sağlayan dokunmatik dimmerdir. Aydınlatma teknolojisindeki dimmerler, hoş ve konforlu bir ışık yaratır. Bununla birlikte, enerji tasarrufuna da yardımcı olurlar.

Dimmer Devreleri Nerelerde Kullanılır?

Projektör lambalarında dimmerler, lamba filamanına gelen voltajı 0 – 220V arası kontrol eder. Projektörler bu sayede ışık gücü bakımından kontrol edilir. Voltaj düşürüldüğünde, örneğin 110 voltta lamba filamanına gelen gerilim yarıya düştüğünden ışık da yarıya düşecektir.

Dimmerler stüdyolarda ve geçici olarak kurulan platolarda kullanılır. Her projektör için bir dimmer kullanılarak bütün stüdyodaki projektörleri kontrol etmeye yararlar.

Basit dimmer devreleri ev, restoran, ofis gibi kısmi aydınlatma gereken yerlerde kullanılır. Daha büyük alanların aydınlatma kontrolleri için aydınlatma sensörleri kullanılır.

Bunlar mikroişlemcili yapıdaki dijital DALI, DMX, SCADA, PWM. Ya da analog 0/1-10V ile kablolu veya kablosuz merkezi kontrollü olarak yapılmaktadır. Dimmer devreleri kullanılacak aydınlatma elemanının özelliğine göre farklı tasarımlara sahiptir.

Dimmerlerin Dezavantajı

Dimmerlerin sayısı arttıkça ısınmaları ve gürültüleri de artar. Bu ısıyı düşürmek için odadaki ısıyı dışarıya veren veya odaya temiz soğuk hava pompalayan fan sistemlerine ihtiyaç duyulur. Dimmerler PC bilgisayar ile kumanda edilebilmektedir. Bu şekilde istenilen düzeye getirilebilir.

Dimmerlemek Nedir?

Lambanın gerilimi değiştirilerek verdiği ışık miktarının artırılıp azaltılmasıdır. Floresan ve akkor ampullerde ışık istenilmeyen yönlere de gider. LED lamba ile ışık aydınlatılmak istenilen yöne doğrudan gönderilir. LED ampullerde ışık istenilen yönde yayıldığı için aydınlanma daha iyi sağlanır ve ışık kirliliği de azaltılmış olur.

Dimmer Anahtar Nedir?

Alternatif akım ile çalışan güç kontrol devresine dimmer anahtar denir. Dimmer bobinini çalıştırmak için elektronik kontrol devresi veya mekanik anahtar kullanılır. Dimmer sayesinde sabit olan 220v gerilimi düşürerek sıfır volta kadar indirilebilir. Bu sayede devreye bağlanan cihaza gelen gerilimi kontrol edilir.

Dimmer anahtarlar aydınlatma armatürlerinin parlaklık seviye kontrolünde kullanılır. Dimmer anahtarlar, elektronik devre elemanlarından oluşur. Potansiyometre direnç değerinin değiştirilebilmesini sağlar. Potansiyometre sayesinde akım seviyesi ayarlanır. Böylece dimmer anahtar modelleriyle daha parlak veya daha loş bir ortam elde edilir.