Kuru Tip Trafo Yapımı Özellikleri 

Kuru tip trafo: Cebri soğutmalı olarak tasarlanır. Oluşan ısıyı hava sirkülasyonu ile atan trafolardır. Bu trafolara kuru trafo veya transformatör denir.

Manyetik devresi ve sargıları yalıtkan bir sıvıda korunmayan elektrik trafolarıdır. Sargıları cam elyaf destekli epoksi reçine ile örtülmüş ve dış etkilere karşı yalıtılmıştır. Bunlar tamamen kurudur kesinlikle yağ içermez. 

Kuru trafoların manyetik devresi ve sargıları yalıtkan bir sıvıya daldırılmamıştır. Bu durumda gaz içinde veya atmosfer altında çalışırlar. Genel olarak dökme reçine ile örtülmüş ve vernik emdirilmiş trafolardır.

Gazlı türler, genel olarak azot (nitrogen) gazı içindedirler. İzolasyon grupları 80 C°, 115 C°, 150 C° olarak üretilir. Yağlı tip trafo için yapılan periyodik bakım, yağla ilgili bölümler dışında kuru trafolarda da yapılır. Yeraltı trafo merkezlerinde (büyük alışveriş merkezleri gibi) kullanılır.

Kuru Tip Trafo Bakımı

Cebri soğutulan kuru tip trafoların, kanalları açık ve soğutma yüzeyleri temiz olmalıdır.  Kuru tip dahili trafolar genel olarak oda içerisinde olduklarında, oda sıcaklığı devamlı kayıt altında tutulmalıdır.

Havalandırma şartları trafo için çok önemlidir ve devamlı izleyerek kaydedilmelidir. Fan ile soğutulan bir odada hava hareket hızı dakikada 122 metre civarında olmalı ve bu dereceyi aşmamalıdır. Alarm devresi ve aşırı sıcaklık termostatı kontrolü yapılmalıdır.

Trafo dış şasesinin kirlenmesine ve aşınmasına (korozyon) izin verilmemelidir. Bulunduğu odada su sızıntısı olmaması için önlem alınmalıdır. Trafolar çalışırken sesindeki değişme gevşek spir, kötü tesisat ya da bağlantı gibi bir sorunu haber verir.

Kuru Tip ve Yağlı Tip Trafo Farkı

Trafolar özel uygulamalar dışında genelde yağlı ve kuru tip olmak üzere iki tip olarak üretilir. Bu trafoların farkı;

• Kuru tip trafo, yağlı tip trafo kadar bakım gerektirmez.
• Yağlı tip trafoların kazanlarında bulunan yağdan dolayı patlama riski vardır. Bundan dolayı yağlı trafolar yangına sebebiyet verebilir. Kuru tip trafoların yangın çıkarma riski yoktur.
• Yağlı tip trafolara göre üretimi daha maliyetlidir. Buna rağmen patlama özelliği olmadığı için bazı uygulamalarda kuru tip trafolar kullanılmaktadır. Kuru tip trafo fiyatları, yağlı trafolara göre daha yüksektir.
• Kuru tip trafolar soğutma fanı gibi ek donanımlara ihtiyaç duyabilir. Bağlantı grubu ve kademe değiştiriciler isteğe bağlı olarak yapılır. Kademe ayarının nasıl yapılacağı firma tarafından trafo etiketinde belirtilir. Alınan gerilim değerine göre ayar yapılabilir.
• Kuru tip trafolar insanların yoğun olarak yer aldığı hastane, okul, tiyatro alanları, alışveriş merkezleri vb. gibi yerlerde bina içerisinde kullanılır. İnsanların bulunduğu bu binaların içerisinde patlama riski olmadığı için kuru tip trafolar kullanılmaktadır.

Kuru Tip Trafo İmalatı

Orta gerilim transformatörü 3,3 KV den 36 KV ye kadar yapılır. İsteğe göre boşta gerilim ve yükte gerilim ayarlı trafo üretilmektedir. Kuru tip dağıtım trafosu;

• Bir fazlı ya da  3 fazlı olarak trafo yağına daldırılmış tabi soğutmalı (ONAN),
• Cebri soğutmalı (ONAN/ONAF) atmosfer açık genleşme depolu,
• Atmosfere kapalı hermetik trafo , şartnameye göre yapılmaktadır.

Modern sarım makinelerinde sarılan dağıtım trafolarının alçak gerilim sargı  iletkenleri bakır ve alüminyumdur. Alçak gerilim ve yüksek gerilim vakum altında, nemden korumalı, bakım gerektirmeyen;

• 36 KV gerilimde, 100-20.000-30.000 KVA kısa devreye dayanıklı imalat yapan trafo fabrikaları,
• Orta gerilim güç transformatörleri;
• 3,3 KV den 36 KV ye kadar isteğe göre boşta ve yükte gerilim ayarlı trafolar yapılmaktadır.

Yüksek gerilim sargı kaplamaları vakum altında epoksi dökme reçineden yapılır. Elektriksel izolasyonu yüksek neme ve kimyasala karşı dayanıklılığı fazladır. Levha sargı kaplamaları arasında kat izolasyonu iyileştirilmiş, reçineli kağıtlar ile sağlanır.

Alçak gerilim sargıları dökme reçine ile veya pre preg izolasyonlu tekniği ile sarılır. Epoxy reçineler bir kazan veya kapalı bir ortam içerisinde değil, tamamen dış ortama açıktır.

Kuru tip trafolar doğal hava (AN) ve fan ile (AF) soğutulur.

Trafo alt bölgesine birkaç fan grubu yerleştirilir. Sargılara yerleştirilen sıcaklık sensörleri röleye sargı sıcaklığı bilgisini iletir. Böylece sıcaklığa göre fan grubu devreye alınıp soğutma gerçekleşir.

Kuru Tip Trafo Çalışma Ortamı

Kuru tip trafolar IP code (uluslararası koruma kodu) IP 00 koruma sınıfında üretildiğinden yalnız iç ortamlarda çalışır. Dış ortamlarda çalışması istendiğinde, dışarıdan sıvı, nem, toz vb. etki almayan bir kabin içerisinde TS 3033 EN 60529 mahfaza edilmelidir. Bu kabin IP 21, IP 23, IP 31 veya uygulamaya göre farklı koruma sınıfına sahip olabilir.

Kuru tip dökme reçineli trafo sargı izolasyon malzemeleri sıcaklık sınıfları F ya da H sınıfı malzemeler olabilir. F sınıfı izolasyon malzemesi sargı sıcaklık artış limiti 155°C, H sınıfının sıcaklık artış limiti 180° C’ dir. Kuru tip trafonun teknik föyünde orta gerilim/ alçak gerilim (OG/AG) sargılar F/F veya H/H olarak sıcaklık sınıfı belirtilir. Ayrıca IEC 60076-11 standartlarına göre; belirli kodlar ile çevre, iklim ve yangına dayanıklılık sınıfları belirlenmiştir. Trafolar genellikle E2, C2, F1 sınıflarında üretilir.

Ülkemizde kullanılan “Sargıları Epoksi Reçine İle Örtülü Kuru Tip AG/OG Dağıtım Güç Trafoları Teknik Şartnamesi’ ne” uygun olmalıdır.

Kuru Tip Trafo Avantajları

• Aşırı yüklenme yeteneği, patlamama özelliği,
• Kısa devrelere ve sismik etkilere karşı yüksek dayanımı
• Kabinli üretim sayesinde zorlu şartlarda çalışabilmesi avantaj sağlamaktadır.

Kuru Tip Trafo Özellikleri

• Alçak gerilim ve yüksek gerilim sargıları kapalı ortamda, vakum altında, reçineli olarak imal edilir.
• Kuru tip trafo, sargı yalıtımında kullanılan epoxy kaplama ile kolay tutuşmaz, kendiliğinden sönebilir ve yanmaz. Ark’ a maruz kaldığı zaman bile çevreye zehirli gaz yaymayan özelliklere sahiptir.
• Koruma ve sinyal donanımı olarak sadece sargıları, aşırı ısınmalara karşı koruyan sıcaklık kontrol sistemi vardır.
• Yangına karşı güvenlidir. Yangın ortamında yangını hızlandırıcı etkisi yoktur.
• Sargı yapısı sebebi ile kısa devrelere karşı yüksek dayanıklılık gösterir. Bakım gerektirecek herhangi bir parçası yoktur, işletme masrafları çok azdır.
• Neme karşı yüksek dayanıklılıkları vardır. %100 nemli ortamlarda çalışsa bile herhangi bir sakınca yoktur.
• Fanlı soğutma sistemi eklenerek güç kapasitesini %50′ ye varan oranlarda arttırabilmektedir.
• Mahfaza içine alınıp insanların yoğun olarak bulunduğu ortamlarda güvenle kullanılırlar.

Kuru Tip Trafoların Bölümleri

• AG (alçak gerilim) girişi
• YG (yüksek gerilim) grişi
• AG sargısı (sekonder)
• YG sargısı (primer)
• Boştayken kademe değiştirici
• Manyetik çekirdek
• Manyetik çekirdeği sabitleyen parça
• Tekerlekleri yönlendirilebilen silindir aksamı
• Topraklama girişi
• Kaldırma delikleri
• Etiket levhası
• Yedek devre kutusu

Trafolarda Bağlantı Grupları 

Trafo ortak bir nüve üzerine sarılmış, birbirinden elektriksel olarak yalıtılmış iki bobinden meydana gelen hareketsiz bir elektrik makinesidir. Trafolarda bağlantı grupları ve grup açıları detaylar için tıklayınız.

Kuru Tip Trafo Bakımı

Kuru tip trafoyu periyodik bakım yapılmadan önce aşağıdaki işlemler yapılır. Bu şekilde bakıma hazırlanır. Bunun için yapılacak işlemler;

• Trafo bakıma alınmadan önce tamamen enerjisiz duruma getirilmelidir.
• Bunun için trafo girişindeki kesici açılarak besleme gerilimi kesilmelidir.
• Kesici açıldıktan sonra bağlı olan ayırıcı da açılmalıdır.
• Trafo bakım öncesi emniyet ve güvenlik önlemleri alınmalıdır.
• TEİAŞ bakım talimatı veya TEDAŞ tarafından ilgili yılda yayınlanmış olan bakım talimatı yanında bulundurulmalıdır.

Kuru Tip Trafo Kullanım Alanları

• Pompa istasyonları
• Hava alanları
• Hastaneler
• Trafo dağıtım merkezleri
• Oteller
• Marinalar
• Barajlar
• Ticari binalar
• Isı merkezleri
• Demiryolu sistemleri
• Yer altı trafo merkezleri
• Okul
• Hastane gibi insanların yoğun yaşadığı yerlerde tercih edilir. Kuvvetli akım yönetmeliği doğrultusunda yapılarak kullanılmaktadır.

Yüksek gerilimli elektrik enerjisi sektörüne yönelik olan elektrolitik bakır parçalar baralar paslanmaz çeliklerden işlenen saclar ve diğer aksamlar olmak üzere sipariş üzerine çeşitli ebatlarda yapan trafo imalatçıları vardır. Elektrik trafo fiyatları, özelliklerine göre her firma tarafından değişmektedir. Yine trafo kazanları, genleşme deposu, yüksek gerilim ve alçak gerilim dom yağı sızdırmayan şekilde trafolar vardır.

 

 

BENZER KONULAR

Trafo Çeşitleri Nelerdir