Yağlı Tip Trafo Yapısı

Yağlı tip trafo: Güç transformatörleri yapı olarak iki çeşitte üretilmektedir. Bunlar yağlı tip tarfo ve kuru tip güç trafolarıdır. Yağlı tip trafolarda iki çeşittir;

• Hermetik tip yağlı trafolar tam kapalı
• Genleşme depolu trafolar atmosfere açık

olmak üzere iki tipte imal edilir. İki trafo tipinde de trafo sargılarının tamamı yağın içinde bulunmaktadır. Bu trafolardan hermetik tip olanlar atmosfere kapalı olmalarından hava geçirmezler. Bu nedenle düzenli olarak bakım gerektirmez.

Hermetik tip Yağlı Trafolar Tam Kapalı

Hermetik trafo küçük olduğundan içlerinde genleşme deposu bulunmaz. İçlerinde bulunan kazan yağ doludur. Hermetik trafolar fabrika ortamında hermetik basınç ayarı yapılarak atmosfere kapatılmıştır.

Bu tip trafolarda yağın genleşmesi elastik ve dalgalı olan kazan yapısı ile kontrol altına alınır. Dalgalı duvar yapısı sayesinde yağ ısındığı zaman dışarıya ısı verilir. Duvarların genleşmesi ile eklenen yağın absorbe edilmesi de rahat olarak sağlanır.

Trafo Yağı Özellikleri

Trafo yağı hava ile temas eden bir ortamda değildir. Bundan dolayı ortamda oksijen bulunmaması sonucu yağ oksitlenmez. Hava ile temas olmadığı için trafo yağı nemden etkilenmez. Bu sebeplerden dolayı hermetik trafo, genleşme depolulara oranla daha uzun ömürlüdür. Hermetik trafolarda genleşme deposu olmadığından yükseklikleri genleşme depolulardan azdır. Bu durumda hermetik tip trafo daha küçük alanlarda montajı yapılır.

Genleşme tankı olan yağlı trafolara periyodik bakım yapılmalıdır. Yağ atmosfer ile devamlı etkileşim halinde bulunduğu için yağ bozulur ve yalıtkanlık özelliğini yitirir. Bu nedenle hermetik trafolara göre kısa ömürlüdürler. Genleşme deposu olan trafolarda periyodik yağ değişimi ve aktif kısmın kurutulması işlemleri yapılmalıdır.

Yağlı Tip Trafo ve Kuru Tip Trafo Farkı

Kuru tip trafolar genellikle gaz içinde çalışmaktadır ve atmosfer ile temas etmektedir. Kuru trafo, dökme epoksi reçine ve vernik emdirilerek örtülmüş elektrik trafosudur.

Yağlı tip trafolar şehir içi dağıtım merkezleri, sulama projeleri, şantiyeler, fabrikalar, elektrik santralleri organize sanayi bölgelerinde kullanılmaktadır.

Yağlı Tip Trafo Yapısı

• Çekirdek (nüve)
• Kazan ve kapak
• Sargılar
• Terminaller
• Buşingler
• Kademe Değiştirici (Gerilim Değiştirici)
• Kablo Kutuları
• Genleşme Kabı (Hermetik trafolarda bulunmaz)
• Diğer Aksesuarlar

 

Yağlı tip trafolar genel olarak 50-20000 kV güçlerde ve 36 kV sistem gerilimi ile üretilmektedir. Standart tipler olan 3 fazlı yağlı tabi soğutmalı (ONAN) trafolar iç ve dış mekanlarda kullanılmaktadır. Yağlı tip trafolar trafo içindeki ısıyı yağ sayesinde dışarı atarlar. Özellikle yüksek güçlerde ısınma sorunun önüne geçmek için yağlı tip trafolar tercih edilir.

Çekirdek

Yağlı tip trafo çekirdeği, silisli sacdan imal edilir. Çekirdek, dikdörtgen biçiminde uygun boyda kesilen sac levhaların üst üste sıralanmasıyla oluşur. Çekirdeği oluşturan saclar da, manyetik akım yolu üzerinde kesit azalmasına yol açacak bir boşluk bulunmamalıdır. Çekirdeğin sıralama işlemi bittikten sonra bacak sacları yan yüzeylerinden yapıştırılır. Boyunduruk saclarıysa çelik klempler sayesinde sıkıştırılır.

Sargılar

Alçak ve yüksek gerilim sargıları emaye kaplı alüminyum tel yada yuvarlak veya yassı bakırdır. İzolasyon kağıdı ile kaplanmıştır. Sargı çıkış ucunda bakır baralar kullanılır. sargı levhası ile bakır bara birbirine soğuk kaynak yapılır. Bu sistem, iki metalin arasında moleküler bir bağlantı yapar.

Çıkış ucu baraları ile buşingler, örgülü bakır iletkenlerle birbirlerine bağlanır. Yüksek gerilim (YG) sargıları kağıt izoleli bakır iletken veya emayeden yapılır. Özel kraft kağıdı ile YG sargılarının katları arasındaki izole sağlanır. Buşing ile sargı ve kademe değiştirici arasındaki bağlantılar örgülü bakır iletkenlerle yapılır. Muf kullanılarak veya direkt YG sargısına kaynak yapılır.

Trafo Kazanı ve Kapak

Trafo kazanı yapısı dikdörtgen ve yan duvarları doğal soğutma yapan dalgalı saclarla donatılmıştır. Bu kazana paralel, radyatörlü kazan da vardır. Trafo kapağına kademe değiştirme kumanda mekanizması, buşingler, kaldırma kulakları ve termometre montajı yapılır. Kaldırma kulakları, aktif bölümün bağlı olduğu kapakla beraber bütün trafoyu kaldırmak için kullanılır. Bağlantı elemanları ve yüksek gerilim (YG) buşinglerinin ark boynuzları korozyona karşı özel kaplamalı çelik malzemeden yapılır.

Buşing ve Terminaller

Trafolarda DIN standartları kapsamında porselen buşing kullanılır. (AG) alçak gerilim nötr ucu faz uçları ile aynı düzeyde izole edilir. Nominal hat akımını taşıyacak biçimde tasarlanır. Porselen izolatörler zarar gördüklerinde trafonun aktif bölümünü dışarıya çıkartmadan, yalnızca yağ düzeyi kapağın altına indirilir. Buşingleri değiştirilir.

Kademe Değiştirici

Standart dağıtım transformatörleri (+ -) % 5 gerilim ayarı yapılacak biçimde tasarlanmıştır. Boşta gerilim ayarı trafonun kapağıyla üst boyunduruk arasına yerleştirilen kayar tip, kademe değiştiricilerle yapılır. Kademe değiştirirken, trafo enerjisiz olduğunda kapak üstüne yerleştirilen çevirme düzeneğinin yardımı ile yapılır. İstenildiğinde, yük altında kademe değiştiriciyle kademe ayarı yapan trafo imalatı yapılmaktadır.

Genleşme Tankı ve Yağ Seviye Göstergesi

Açık sistem trafolarda, kapağa montajı yapılmış bir genleşme deposu vardır. Yağ 20 C ‘de buşinglerde yeterli yağ yüksekliği sağlanacak düzeydedir.

Kablo Kutuları

100-1600 kVA arasındaki trafolar IP55 (IEC 144) koruma grubunda BS 2562’ye uygun kablo kutularıyla bağlanır. Kutuların izolesi , AG tarafında hava, YG tarafındaysa yağ ile sağlanır.

Diğer Aksesuarlar

Bucholz röle, nem alıcı, yağ seviye göstergesi, yağ sıcaklık  göstergesinden oluşur.

1 – Yağ seviye göstergesi; 

Atmosfere açık genleşme tankı olan trafolarda, yağın seviye kontrolünü yapmak için manyetik yağ seviye göstergeleri kullanılır. Manyetik yağ seviye göstergeleri tek veya çift elektriksel kontaklıdır.

Kontaklı yağ seviye göstergeleri yağ miktarındaki beklenmeyen hızlı değişiklikleri haber verir. Bunu açma sinyalleri biçiminde iletir. İstenildiğinde prizmatik yağ seviye göstergeleri de kullanılır. Yağ seviye göstergesinin camı kırılsa bile yağ kaçağı olmaz. Klasik tip gösterge de istenildiği zaman kullanılır. 315 kVA’dan büyük güçlerde trafonun kazanı ile kapağı arasına yerleştirilmiş Buchholz rölesi vardır.

2 – Nem alıcı (Silica gel)

Atmosfere açık genleşme deposu olan trafolarda kullanılır. Genleşme tankına montajı yapılır. İçindeki silicagel ile  genleşme tankı içerisine giren havadaki tozu ve nemi alır. Silikajel miktarı trafodaki yağ miktarına göre değişir. Silicagel mavi renklidir, fakat nem aldığında pembe renk alır.

3 – Bucholz, gaz toplama ve ikaz rölesi

Trafo içinde oluşan düşük ve yüksek yoğunluklu deşarj (boşalma) ve arkların (şerare) oluşturduğu gazların biriktiği röledir. Rölede biriken gaz miktarına göre ikaz ve açma sinyalleri elde edilir.

Arıza sırasında izole malzemelerinde gaz açığa çıkarsa, rölenin içerisinden geçerken haznede toplanır. Böylece şamandırayı aşağı doğru iter ya da ani arızalarda yağ hızla depoya giderken klepeyi harekete geçirir ve kontakları çalıştırır. Rölede açma ve alarm için iki tane birbirinden bağımsız kontak bulunur. Bu kontaklar, 5 A, 250VAC yada 0,2 A, 250 VDC’ dir. Ayrıca herhangi bir sebeple yağ seviyesinin röleyi tam dolduramayacak kadar düşerse röle ikaz sinyali çalışır.

Yağlı Tip Trafoların Kullanım Alanları

• Elektrik santralleri
• Şantiyeler
• Fabrikalar
• Sulama projeleri
• Organize sanayi bölgeleri
• 0G/AG Trafo Merkezleri
• Dağıtım  Merkezleri
• Şehir içi dağıtım merkezleri(direk üstü veya trafo köşkü)

Günümüzde 66 kV üst gerilimde 40 MVA güce kadar yağa daldırılmış dağıtım ve güç transformatörleri üretilmektedir. 36 kV üst gerilimde 20 MVA güce kadar dökme epoksi reçine kuru tip trafoları ve 40 MVAR güce kadar reaktörler vardır. Trafo fiyatları gücüne göre değişmektedir.

 

 

BENZER KONULAR

Trafo Çeşitleri