Bara Nedir? Ne İşe Yarar? Bara Sistemleri

Bara nedir: Aynı gerilim ve frekansta elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı ünitedir. Baralar, elektrik enerjisinin kontrol ve kumanda edilmesini, ünitelerin birbirleriyle irtibatını sağlar. Bu sebeple baralar iletken özelliğe sahiptir.

Bara malzemeleri bakır ve alüminyumdan olmak üzere değişik metallerden yapılırlar. Bakır baralar, alüminyum baralara göre %25 daha fazla akım taşıyabilir.

Bara malzemeleri bakır ve alüminyumdan olmak üzere değişik metallerden yapılırlar:

• Bakır lama veya alüminyum lama
• Bakır boru veya alüminyum boru
• Çelik özlü (St-Al) alüminyum iletken

Lama bakır şeklinde olan baralar iç tesislerde, boru ve iletken baralar ise dış tesislerde (şalt sahası) kullanılır. Çoğunlukla iç tesislerde kullanılan baralar, çelik özlü alüminyum iletken lama şeklindedir. Faz sıralarını belirlemek, malzemelerin oksitlenmesini önlemek amacı ile kullanılır. Ayrıca akım yoğunluğunu arttırarak soğutmayı sağlar. Bu baralar, farklı renklerde boyanır.

• R- Sarı
• S- yeşil
• T- mor

Açık hava şalt tesislerinde çelik özlü alüminyum iletkenli baralarda, bara fleşinin (sehim) sıcaklık değişimlerinde sıcaklığın değişmemesi için uçlarına ağırlıklar bağlanır.

Baralar Nerelerde Kullanılır? 

Baralar, santrallerde üretilen elektrik enerjisi şalt sahalarında cihazlara iletilmesinde kullanılır. Aynı zamanda orta ve yüksek gerilim panolarında faz, nötr ve toprak iletkeni (topraklama barası) olarak da kullanılır. Baralar santraller, trafo merkezleri, şalt sahaları, ölçme merkezleri, elektrik dağıtım panoları vb. yerlerde kullanılır. Şalt sahalarında kullanılan baralar giren gerilim hatları ile transformatör arasında düzgün ve emniyetli bağlantıyı sağlar.

Bara Sistemleri

Üretim merkezlerinde üretilen elektrik enerjisi iletim ve dağıtım tesislerine baraların  yardımı ile sağlanır. Böylece elektrik şebekesinden çekilen yükün durumuna göre bara sistemleri belirlenir.

Bara sistemleri çeşitli şekillerde tesis edilir:

• Tek bara sistemi
• Çift bara sistemi
• Yardımcı bara sistemi
• Santral içi ihtiyaç bara sistemleri

olmak üzere bara çeşitleri vardır.

Elektrik şebekesinden çekilen yükün durumuna göre bara çeşidinin tespitinde;

yükün cinsi, miktarı, kullanıldığı yerin özelliği, besleme kaynaklarının sayısı ve enerjinin sürekliliği dikkate alınmalıdır.

Tek Bara Sistemi

Bara sistemleri arasında maliyet bakımından en ucuz olanıdır. Ama bu bara sisteminde arıza sırasında sistemin enerjisiz kalmasından dolayı emniyetli değildir. Bu bara şeklinde giriş ve çıkışlar aynı baraya ortak olarak bağlanır. Sistem içinde veya kesici de oluşabilecek bir arıza sebebi ile bütün sistem enerjisiz kalabilir. Enerji sürekliliği sağlanamaz.

Şekil görüldüğü üzere tek baralı sistemde bara ve by-pass ayırıcısı kullanılarak baralar bölümlere ayrılabilir. Baranın bölümlere ayrılmasıyla arızalı fider devreden ayrılarak enerjinin sürekliliği sağlanabilir.

Fider: Bir merkez barasından müşteri veya müşteriler grubuna enerji taşıyan hat veya kablo çıkışlarıdır. Üretici ile müşteri arasındaki besleme hattıdır.

Çift Bara Sistemi

Bir merkezden değişken miktarda yük çekimi, düzenli yük çeken sistemleri olumsuz etkilemelerini önlemek için kullanılır. Çift bara sisteminde güç transformatörleri farklı farklı baralardan beslenir. Gerekli zamanlarda her iki barayı paralel bağlama olanağı sağlar. Bu sebeple enerji sürekliliğinin gerekli olduğu işletmelerde kullanılır.

Şekilde olduğu gibi çift baralı sistemde ana bara çalışırken transfer baraya enerji veren ayırıcılar açıktır. Ana baradan transfer baraya enerjiyi aktarmak için transfer bara ayırıcıları kapatılır. Sonra da transfer ana bara ayırıcısı açılır. Ayırıcıların açılıp kapatılması sırasında yanlışlık yapılmaması için biri açıldığı zaman diğeri kapanabilen ayırıcılar kullanılır.

Yardımcı Bara Sistemi

Elektrik enerjisine çok sık olarak açma ve kapama işlemi yapıldığı tesislerde kullanılan bara çeşidi yardımcı bara sistemidir. İşletme emniyetinin sağlanması amacıyla yardımcı baralı tesisler özellikle tercih edilmektedir. Bu baralı sistemlerde 3 bara vardır. İki ana baraya yardımcı olarak kullanılan üçüncü bara vardır. Bu baraya, yardımcı bara denir.

Şekilde olduğu gibi 1 numaralı kesici diğer kesicilere yedek olarak kullanılır. 2,3 ve 4 nolu kesicilerin birinde bir arıza meydana gelirse devre dışı edilir. Bunun yerine 1 numaralı kesici devreye alınır. Arızalanan kesicinin beslediği devreyi besler. Bu durumda enerjinin sürekliliği sağlanmış olur.

Halka Bara Sistemi (Ring Bus-Bar)

Bu düzenlemede kesiciler, fider çıkışı yerine bara üzerine yerleştirilmiştir. Bir fideri devreden çıkarmak için iki kesicinin açılması gerekir. Kesicilerden birinin devre dışı olması halkanın açılmasına yol açar. Arızalı fiderin devre çıkışındaki ayırıcısı açılıp kesiciler kapatılarak halka kapalı duruma getirilebilir.

Halka bara sisteminin çift ya da tek bara sistemine göre üstünlüklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Bara arızalarında yalnız bir fider devre dışı kalır.
• Kesici arızalarında (breaker failure) sadece iki fider devre dışı kalır. Kesici bakımı için, yan geçiş (bypass) imkanlarının bulunması gerekmez ve koruma sistemi devre dışı kalmaz.

Tüm manevra şartlarını sağlayabilmek için kesici ve diğer aygıtlar en yüksek bara akımına dayanabilecek güçte seçilmelidir. Bu ise anma değerlerine ve mevcut standart aygıtlara bağlı olarak maliyet artışına yol açar. Halka baralı merkezler ultra yüksek gerilim (UYG) sistemlerinde kullanılır.

 

BENZER YAZILAR

Bara Seçimi