Trafo Direkleri Çeşitleri Özellikleri

Trafo direkleri: Elektrik enerjisi dağıtım ve iletim hatlarında kullanılır. Yüksek gerilim elektrik enerjisini üretildiği yerden tüketim merkezlerine iletir. İletkenleri birbirinden belirli uzaklıkta havada tutmaya yarar. Hat boyunca uygun aralık ve yükseklikte yerleştirilen şebeke donanımına direk denir.

Yapıldıkları malzemeye göre elektrik direk çeşitleri

1. Beton direkler
2. Demir direkler
3. Ağaç direkler

Beton Direkler

Direk kalıbı içerisine yerleştirilen demir iskelet, kum, çimento, su ve çakılın karıştırılmasıyla harç elde edilir. Bu harcın kalıba dökülmesiyle beton direk yapılır.

• Santrifüj (savurma) betonarme (SBA)
• Vibre (titreşim) betonarme (VBA) direkler olarak iki çeşittir.

(SBA) Santrifüj direklerin  içi boş, (VBA) vibre direklerin içi dolu olur. Santrifüj beton direk kesiti daire, vibre beton direk kesiti dikdörtgen biçimindedir.

Demir direklere göre beton direk fiyatı göre daha ekonomiktir. Bu elektrik direği hava şartlarından ve sanayideki zararlı buhar ve gazlardan az etkilenir. Beton direklerde kullanılan, izolatörlerin montajının yapıldığı traversler de demirden yada betondan yapılır.

Tepe kuvvetine göre beton direk ağırlıkları, 250 kg ile 3500 kg’a kadar beton direk imalatı yapılır. Direk uzunlukları 8 m ile 26 m arasında, çapları 50 cm kadar olan konik, bu çaptan sonrakiler silindirik biçimde yapılır. 9,30 ve 10 m’ lik beton direkler ise alçak gerilimde kullanılır. Beton direkler yol aydınlatma direkleri olarak ta kullanılmaktadır.

Santrifüj beton direkler orta ve alçak gerilimde kullanılır. Tepe kuvvetleri tarafından ; 1- 1,5- 3- 5- 7- 9- 13- 17-19- 23- 27- 33- 35 ve 36 olarak toplamda 39 şekilde beton direk tipleri  imal edilir. Bu rakamlar direk tipini ve direk tepe kuvvetinin % 1’ini gösterir.   Beton direklerin üstünde boyları ve dayanacağı tepe kuvvetleri yazılıdır. Fazla alan kaplamadıkları için şehir merkezlerinde ortaklaşa şebekelerde kullanılır. Kullanılma biçimlerine göre :

1. Tek santrifüj
2. Çift santrifüj
3. Asimetrik vibre
4. Çift vibre

Beton Direklerin Avantajları

• Bakıma ihtiyaçları yoktur,
• Daha uzun ömürlüdürler,
• Tepe kuvvetleri büyüktür,
• Kaçak akımlarda güvenlidir.
• Hava şartlarına karşı dayanıklıdırlar.

Beton Direklerin Dezavantajları

• Taşıma ve montaj sırasında ağır olduklarından oldukça zor olur,
• Beton direk ağırlıklarından dolayı dikkatli taşınmalı zira kırılabilirler.

Demir Direk

Demir çelikten yapılır. Her türlü gerilim kademesinde kullanılabilir. Enerji iletim ve dağıtım şebekelerinde kullanılan elektrik direkleridir.

Ağaç Direkler

Alçak ve orta gerilimli iletim ve dağıtım hava hatlarında kullanılırlar. Mekanik dayanımları azdır. Karaçam, köknar, ardıç, ladin gibi ağaçlardan yapılan direk çeşididir. Çok fazla zorlamalara gelemezler. Haşerelerden ve hava durumlarından  etkilenme özellikleri vardır. Bu olumsuzluklardan etkilenmemeleri için işlemlere tabi tutulurlar. Bu işlemler;

1.  Bakır sülfat emdirerek,
2.  Emprenye ederek,
3.  Kreozotlamak,
4.  Katranlamaktır.

Mekanik dayanıklılık, ağaç direkler için sınırlıdır. Bu nedenle direkler arası uzaklık kısa seçilmelidir. Hattın gerilimi yüksek olmamalıdır. Küçük yerleşim merkezlerinde hâlâ ağaç direkler enerji taşınmasında kullanılmaktadır.

Ağaç direklerin temeline beton dökülmez. Taş ve toprakla temel sıkıştırılarak direk dikilir. Köşede ve normal taşıyıcı direk olarak kullanılır. Ağaç direklerin tepeleri, üstlerinde kar ve buz birikmeyecek biçimde 45°’lik açıyla kesilir.

Değişmeyen ağaç direk uzunlukları;

8- 8,5- 9- 9,5- 10- 10,5- 11- 11,5- 12- 12,5- 13-13,5 metredir.

İletkenleri taşıyan izolatörler ağaç direklere direk olarak bağlanır. Dikme işlemi biten ağaç direkleri çelik halat yada payanda ile desteklemek gerekir.

Ağaç Direk Çeşitleri

1.  A direkler
2. Payandalı
3. Lenteli direkler (gergi telli)
4. Tek ağaç direkler
5. Çift ağaç direkler (İkiz direkler H)
6.  Kirişli direkler

Ağaç Direklerin Avantajları

• Esnektir.
• Hafiftir.
• Ağaç direk fiyatları ucuzdur.
• Dikilmeleri ve taşımaları kolaydır.
• Ağaç direkler tırmanmak kolaydır.
• Boya masrafları gerektirmezler.
• Temel değiştirilirse yeniden kullanılabilirler.
• Kaçak akımlar açısından daha güvenilir durumdadırlar.
• Simetriktirler (Bütün yöndeki kuvvetlere karşı koyabilme özellikleri vardır).

Dezavantajları

•  Ömürleri kısadır.
•  Tepe kuvvetleri azdır.
•  Esnektirler, salgıları (fleş) değişir.
•  Yıldırım düşerse yanarlar,
•  Yüksek gerilimlerde kullanılma gibi şansları yoktur.

Ağaç trafo direkleri dikerken aralıklar 80 metre olmalıdır. Ağaç direk boyları 8 ile 22 metre civarında imalatı yapılmaktadır. Yurdumuzda orta gerilimde demir direk ve beton direk kullanılır. Yabancı ülkeler orta gerilimde beton direği kullanmazlar. Ağaç, galvaniz elektrik direği kullanılır.

P = 1.437 x OG ceri + AG ceri. (Direk ağırlığına YG traversinin ağırlığı dahil değildir.)

Kullanılış Şekillerine Göre Direkler

• Durdurucu Direkler

Enerji nakil hatlarında düz hattı durdurmak amacı için kullanılan direklerdir. Taşıyıcı direklere bağlanan iletkenlerin sarkmaması ve gergin durmasını sağlar. İletkenlere gelen gerilme kuvveti durdurucu direkler ile sağlanır. Bu direkler arasında yedi adet durdurucu direk bulunur. Yol ve nehir atlamalarında durdurucu direkler karşılıklı birbirine bağlantılı olabilir.

• Köşede Durdurucu Direkler

Enerji nakil hava hatlarının köşe noktalarında kullanılır. Ayrıca durduruculuk görevi de yapar. Düz giden hattın, büyük sapmalarında bu direkler kullanılır.

• Taşıyıcı Direkler

Hava hatlarında durdurucu direkler arasında iletkeni taşır. Yani iletkenin ağırlığını tutmak amacı için kullanılan direk tipleridir.

• Köşede Taşıyıcı Direkler 

Enerji nakil hava hatlarının köşe noktalarında iletkenleri taşımak için kullanılır. Düz hatlarda hattın yön değiştirdiği yerlerde kullanılırlar.

• Nihayet (son) Direkler

Enerji nakil hatlarının başında ve sonunda kullanılan direklerdir. Hattın tek taraflı toplam cer (gerilme) kuvvetine dayanabilecek durumda olan direklerdir.

• Branşman Direkleri

Yüksek gerilim hava hatlarında taşıyıcı ve köşe taşıyıcı direkler bulunur. Bu durumda olan direklerden bir yada iki yönde kol veya şube hattı ayrılıyorsa, bu direklere branşman direkleri denir.

• Tevzi (dağıtım) Direkleri

Enerji nakil hava hatlarında ikiden fazla nihayet bağı ile bağlı olan hatların tevzi edildiği yani kollara ayrılarak dağıtımının yapıldığı direklere tevzi direkleri denir. Direkteki hatlardan kesiti en büyük olan hat, ana hat sayılır. Bunun dışında kalan öbür hatlar bu ana hattın birer branşmanı veya kolu halindedir.

• Geçit Direkleri 

Haberleşme hatları, demiryolları, karayolları gibi önemli yerlerde kullanılır. Direğin devrilmesi ya da iletkenin kopması gibi durumlarda arızalar oluşabilir. Çıkan arızalara karşı yapılan direklere geçit direkleri denir.

• Aydınlatma Direkleri

Dış aydınlatma direkleri olarak, park ve bahçe, sokak ve cadde, yol, galvaniz aydınlatma direkleri olarak kullanılır. İhtiyaca göre 3-12 metre yükseklikte aydınlatma direk imalatı yapılır. Aydınlatma  armatürlerini taşır.

• Konik Direk

İstendiği taktirde, sıcak daldırma galveniz kaplamalı ve paslanmaz saç boyalı şeklinde konik direk imalatı yapılır. Şehir merkezlerinde aydınlatma direği olarak kullanılırlar. Görünümleri oldukça güzel, bunun yanı sıra standartlara uygun, tek parça şeklinde üretilen direklerdir. Ayrıca bayrak direği ile konik bayrak direği imal edilmektedir. Borudan eklenerek yapılan konik bayrak direklerinden çok farklı ve estetik açıdan çok güzeldir.

• Projektör Direkleri

Yükleme şartlarına göre dinamik ve statik dinamik hesapları yapılır. Çokgen kesitli, çelik saçtan, konik kaygan geçme yöntemi ile direk olarak projektör direkleri üretimi yapılır. Otoyol ve köprü gişeleri, kavşaklar, hava alanları güvenlik ve spor alanları, otoparklar, gibi alanlarda kullanılır. Projektör direkleri, çeşitli yüksekliklerde kullanılmak için trafo direği imalatı yapılır. Projektörlerin bakımı için asansörlü, bakım platformlu ve merdivenli çeşitleri vardır. Ayrıca projektörlerin tek, çift ve dairesel dizilişine uygun seçenekleri de vardır.

Doğru aydınlatma direkleri, hava alanlarında ışık yansımalarının istenmediği ortamlarda kullanılır. Projektör direğin önceden hesaplanan yüksekliklerine aydınlatma armatürleri montajı yapılır. Böylece direk tepesindeki yansıtıcılara yönlendirilir.

Bu sistem yardımıyla daha kaliteli ve homojen bir aydınlatma sağlanabilir. Asansörlü projektör direkleri;

otobüs terminali, hava alanı, kavşaklar, liman ve endüstriyel yapıların stok alanları gibi yerleri aydınlatmak için kullanılır. Projektörlerin bağlandığı platformun asansör sistemi vasıtasıyla aşağı yukarı hareket etmesi sağlanır.

• Enerji Nakil Hattı Direkleri

• Alçak gerilim seviyesi direkleri,
• Orta gerilim 1-35 KV gerilim seviyesi direkleri,
• Yüksek gerilim 35-154 KV gerilim seviyesi direkleri,
• Çok yüksek gerilim direkleri 154 KV ve üstü olarak üretimi yapılır.

Bu direkler TEİAŞ ve TEDAŞ yönetmeliği ve uluslararası standartlara uygun olarak; 34.5-154 ve 380 kv hatlara ait enerji nakil hattı direkleri, şalt sahası ve trafo merkezleri çelik konstrüksiyon  enerji nakil hattı direkleri vardır.

• Galvanizli Aydınlatma Direği

Galvanizli aydınlatma direkleri 3 metre ile 15 metre yüksekliğinde üretilmektedir. Tabanları flanşlı, civatalarla temele bağlanırlar. Galvaniz direk firmaları istekler doğrultusunda 1-2-3 veya 4 konsollu olarak yapılır. Galvaniz direk  fiyatları da fimalara göre değişir. Çoğunlukla yol aydınlatmasında kullanılır.

Aydınlatma direkleri benzin istasyonları, karayolları, cadde, park, sokakların aydınlatmasında kullanılan direklerdir. Aydınlatmalarda, anten, pano, flama, bayrak asmak, galvanizli kamera direği için yönetmelik dahilinde kullanılır.

Standartlarına uygun şekilde korozyona karşı uzun ömürlü sıcak daldırma galvaniz yöntemi ile kaplanmaktadır. Yurt dışında kullanılan   galvanizli direk 33-125-220 ve 400 kv enerji nakil hatlarına ait direklerin tasarım çalışması yapılmaktadır.

• Bayrak Direkleri

Galvaniz yada AISI 304 – 304L kalite paslanmaz çelikten yapılır. TS 498,TS 648, TS 3357 ve DIN 1056 standartlarında, dıştan ve içten ipli olarak 5 veya 100 metre bayrak direği yapılmaktadır.

 

Bayrak direği yan aparatlar hariç, gövde sabitleme ankrajı olmak üzere iki ana parçadan oluşur. Sabitleme ankrajı toprağa gömülür, direk gövdesi flanşı ankraja vidalanarak montajı yapılır.

Paslanmaz Bayrak Direği

Yönetmenliğe uygun AISI 304 – 304L kalite ve standartlarda paslanmaz çelikten üretilir. Bayrak direği ölçüleri ve yüksekliği itibariyle, hafif ve paslanmaz (krom bayrak direği) olarak imal edildiğinden, uzun ömürlüdür. Bayrak direği fiyatları ekonomiktir.

 

 

 

BENZER KONULAR

Demir Direkler