Elektrik Sigortası Nedir? Neden Atar?

Elektrik sigortası: Devreden geçen akım belli bir değerin üzerine çıktığı durumlarda geçen akım, işletme açısından tehlikelidir. Elektrik devresini kendiliğinden açan bir elemana ihtiyaç vardır.

Sigorta, bir çift elektrik terminali arasına monte edilmiştir. Yanıcı olmayan bir mahfaza ile çevrelenmiştir. Diğer devre iletkenlerine oranla küçük bir kesite sahip metal bir şerit veya tel sigorta elemanından oluşur. Sigorta, korunan devreden geçen tüm akımı taşımak için seri bağlanır.

Sigortanın direnci, akım geçişi nedeniyle elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür. Boyutu ve yapısı (amper olarak) belirlenir. Böylece normal bir akım için oluşan ısı, elemanın yüksek bir sıcaklığa ulaşmasına sebep olmaz. Çok yüksek bir akım geçerse, sigorta daha yüksek bir sıcaklığa çıkar. Bu durumda ya doğrudan erir ya da sigorta içindeki lehimli bir bağlantıyı eriterek devreyi açar.

Elektrik Sigortası Ne İşe Yarar?

Sigortanın görevi, devreden belli bir değerin üzerinde akım geçişi olduğunda elektrik tesisatını devre dışı bırakır. Böylece güvenliği sağlar. Voltaj seviyesi belli bir birimin üzerine çıktığında cihazlar yanarak kısa devre olur ve sigorta atar. Eğer sigorta atmazsa devreye bağlı alıcılar ciddi anlamda zarar görebilir.

Devre elemanları alıcıların zarar görmesini engeller. Oluşabilecek kaza ve arızalara karşı koruma sağlar. Alıcı üstünde elektrik kaçağı oluştuğunda kişileri elektrik çarpmasına karşı korur.

Sigorta Neden Atar?

Elektrik sigortası temelde bir güvenlik aracıdır. Kullanım alanlarına göre farklı çeşitleri vardır ama çalışma prensipleri aynıdır. Maksimum akım değeri aşıldığında, sigorta elektrik tesisatını devre dışı bırakır. Sigorta atması olarak bilinen bu durum güvenlik işlevinin yerine getirilmesidir.

Sigortaların üzerinde 10 amper 16 amper gibi değerler yazar. Sigorta üzerinde yazılı bu değerler akım değerleridir. 10 amperlik bir sigorta, 10 amperi aştığında sigorta atar. Sigorta amperleri aşılan amper değerinden fazlasının geçmesi halinde sigorta devreyi açarak akım geçişini engeller. Sigortalar ev içi elektrik tesisatı sistemini korurlar.

Sigorta Atması Nasıl Önlenir?

İlk olarak sigorta bölgedeki tesisatın akım gücüne göre seçilmelidir. Örneğin, 16 amper bir ev için maksimum değer kabul edilirken, geniş bir alan için rutin sayılabilir. Bu durumda 16 amper değerinde bir sigorta kullanılması tesisatın sürekli olarak devre dışı kalmasına neden olacaktır. Tesisat için kullanılacak elektrik sigortası maksimum değerlere göre seçilmelidir.

Kaçak akım sigortası da enerjinin kesilmesine sebep olabilir. Dairede herhangi bir kaçak olması durumunda, kaçak akımın devreye girmesi kaçınılmazdır. Bu durumda dairede oluşan kaçak bulunarak onarılması gerekmektedir.

Belirli aletler çalıştığı veya bir arada çalıştığında sigorta atıyorsa, elektrik tesisatında bir sorun olduğu içindir. Böyle durumlarda tesisat yenilenmeli ve voltaj sönümleyici araçlar kullanılmalıdır.

Elektrik Sigortasını Korumak İçin Ne Yapılmalıdır?

Sigorta bazı durumlarda zarar görebilir. Bağlantıları ve kablolarının eskimesi, yanması, sigortanın aşırı gerilimlere maruz kalması arızaya neden olur. Sigorta atmasını yanık kokusu, yanma ve patlama izlerse, bu durum sigorta bağlantılarının eskidiğini veya zarar gördüğünü gösterir.

Bazen sigorta devrelerinin dışarıdan belli olmayacak biçimde zarar görmesi ve sigortanın devreden çıkmasıdır. Eğer sigorta devreden çıkarsa amper değerleri aşıldığında tesisatı korumak çok zordur. Bu durumda sigorta değiştirmekte bir işe yaramaz. Dairede oluşabilecek yüksek voltajı önleyerek sigortayı korumak için aşırı gerilimin etkileri engellenmelidir.

Elektrik Sigortası Nasıl Bağlanır?

Sigortalar devreye seri bağlanır. Sigortanın iki ucu vardır. Sigorta elektrik kutusu içinde bulunur. İşyeri veya ev sigortası atarsa sigortanın sağ ve sol olmak üzere iki tarafında vida girişi bulunur. İki ucundaki vidaları gevşettikten sonra kabloları takarak vidalanır. Bu işlemleri yaparken ana şalter kapatılmalıdır.

Eski tip sigortalara tel bağlanırdı. Ama fazla sayıda tel bağlanması elektrik kontağına veya yangına neden olabilir. Ancak sigortaya tel bağlanacaksa 6 adet ince tel bağlanabilir.

Sigorta Nerelerde Kullanılır?

Sigortalar evlerde, endüstri tesislerinde kumanda panolarında, elektrik santrallerinde. Kısacası elektrikle çalışan tüm aletlerde kullanılır. En çok kullanılan elektrik sigorta otomatik sigortadır.

Aşırı Akımda Devreyi Açan Sigortalar

Telleri Eriyen Sigorta

Bu sigortalarda erime sıcaklığı düşük olan iletkenden yapılan teller kullanılır. Devreden aşırı akım geçtiğinde iletken telin erimesine sebep olur. Tel kopar ve devreden elektrik geçişini keser. Atan sigortanın yeniden işler bir duruma gelmesi için aynı özellikte ki başka bir tel ile değiştirilmesi gerekir.

Manyetik Sigortalar 

Manyetik sigortalarda yüksek akımlı durumlarda bobin mıknatıslanmaktadır. Metal bloğun kendine çekerek devre akımının kesilmesi mümkün olmaktadır.

Metal Çiftli Sigortalar

Farklı iki metal yapısının genleşmesiyle koruma sağlayan sigorta düzeneğidir. Elektrik akımının kesilmesi için devredeki kontağın açılması gerekmektedir. Bu durum sigorta metallerinin genleşmesi sonucunda oluşmaktadır. Çok daha az genleşen metale doğru bir eğilim durumu oluşarak işlem gerçekleştirilir.

Sigorta Çeşitleri

Kullanım alanına göre elektrik sigorta çeşitleri vardır;

• Bıçaklı Sigorta
• Otomatik Sigorta
• Cam Sigorta
• Buşon Sigorta
• Yüksek Gerilim Sigortaları

Buşonlu Sigortalar

Bu sigortalara vidalı sigortalar yada eriyen telli sigortalar adı verilir. Buşonlu sigortalar üç bölümden oluşur.

Otomatik Sigorta

Otomatik sigorta hassas devrelerde kullanılır.