Bina Otomasyonu Nedir? Sistemleri

Bina Otomasyonu: Farklı elektromekanik sistemlerin tek bir merkezden kontrolünü sağlar. Ayrıca izlenmesi ve raporlanması için yapılan yazılımsal ve donanımsal işleri kapsayan bir sistemler bütünüdür.

Günümüzde tüm binalarda enerji yönetimi, konfor ve bina güvenlik sistemleri her geçen gün geçerlilik kazanmaktadır. Bunlarda bina otomasyon sistemleri ile sağlanmaktadır.

Bina otomasyon ve yönetim sistemleri;

Yüksek modern yapı veya lüks villalarda, alışveriş merkezleri,
Oteller, plazalar, evler, hastaneler gibi endüstriyel tesislerde,
Tesisin tipine bağlı, bina ısıtma sistemleri, soğutma sistemi, bina havalandırma sistemleri,
Jeneratör, hidrafor, VRV-VRF sistemleri, fan coiller, VAV sistemler (değişken hava debili),
Aydınlatma sistemleri, otopark CO gaz izleme ve egzost kontrol sistemleri gibi.

Ayrıca bina otomasyon sisteminin (BMS), kartlı geçiş, güvenlik sistemleri, yangın algılama sistemi, CCTV sistemi (kapalı devre televizyon), PDKS (Personel takip kontrol sistemi) gibi diğer zayıf akım sistemleri ile entegrasyon platformu sağlayabilmesi sebebiyle de işletme genelinde sağlayacağı maliyet ve verimlilik, katlanarak artmakta, tek merkezden farklı sistemler yönetilip izlenmekte, tüm binanın minimum personel ve maksimum verimlilikle kontrolünü sağlar.

bina otomasyonu

Bina Otomasyon Sistemleri (BOS)

Uluslararası terminolojide; BAS (Building Automation Systems), FMS (Facility Management Systems) yada BMS (Building gibi tanımlanan ve genel olarak BOS (Bina Otomasyon Sistemleri) kavramdır.

Boss bina otomasyon sisteminin kurulum amacı; enerji yönetimi ve enerji tasarrufu, güvenilirlik, aydınlatma kontrolü, tek noktadan tüm sistemlere hakim olma, alarm ve arıza bilgilerini raporlama, dünyanın herhangi bir yerinden internet yardımıyla bütün sistemlere ulaşabilme, işletme ve yönetme işlerinin merkezileştirilmesidir. KNX otomasyon sistemi, bina otomasyon sistemlerinde uygulanmaktadır.

Bunun yanında bina kontrol sistemleri ile binalarda kullanılan ısıtma soğutma cihazlarının kapasite kontrollerini yaparak enerji tasarrufu sağlamaktır. Binada bulunanlar için konforlu ve güvenli bir yaşamı daha az işgücü ve enerji otomasyonu ile meydana getirebilmek için bina otomasyon sistemleri gereklidir.

Bina otomasyon sistemlerinin farklı uygulama alanları, tipleri ve kapsamları vardır. Büyük alışveriş merkezlerinde yada yüksek modern akıllı binalar da, merkezi havalandırma sistemlerinin nem ve sıcaklık gibi parametre kontrolleri ile ilgili cihazların çalışma zamanlarının programlanması buna bir örnektir. Genellikle bina veya bina gruplarındaki klima santralı, ısıtma kazanları, soğutma sistemleri gibi mekanik cihazların, kapasite kontrollerini yaparak enerji tasarrufu elde etmektir.

Bina Yapısı

En alt kısımda, kumanda edilecek fiziksel ekipmanlar ile ilişikte bulunan saha ekipmanları denilen elektrikli kumanda ve ölçüm elemanları mevcuttur. Bu kumanda elemanları damper motoru, vana motoru, gibi analog sinyallerle kumanda edilen cihazlar örnek olarak gösterilebilir. Saha ekipmanları da analog giriş sinyalleri olarak nem sensörü, sıcaklık sensörü, aydınlık seviye sensor, basınç sensörü vb gibi, örnek gösterilebilir.

İkinci kısımda saha ekipmanlarından alınan ve saha ekipmanlarına gönderilen bilgilerin elektriksel sinyallere çevrilmesine yardımcı olan giriş-çıkış modülleri vardır. Kontrol cihazlarında yorumlanacak giriş-çıkış bilgileri analog ve dijital olarak yorumlanır. Dijital sinyaller “0” ve “1”ler ile anlatılan kesin değerleri anlatmak için kullanılabilir. Mesela bir havalandırma kanalında hava akışını ölçmek için kullanılan fark basınç anahtarı ile havalandırma kanalında hava akışı var ise “1”, yok ise “0 ” bilgisi üretmektedir.

Bir hava kanalında statik hava fark basıncını ölçmeye yarayan “fark basınç sensörü” o anda hava kanalının ölçüm yapılan iki noktası arasındaki statik basınç farkını ölçer. Örnek olarak 50 Pa. Bundan dolayı analog sinyaller bir aralıkta sürekli değerler verirler. “giriş-çıkış modülleri” saha cihazları ile bilgi alışverişinde bulunurken “0-10 VDC”, “2-10 VDC” veya “4-20 mA” gibi standartlaşmış farklı sinyal çeşitlerini kullanır. Saha cihazları ile bağlantıları, her cihaz için ayrı ayrı fiziksel olarak elektrik kabloları ile bağlantıları kurulur. Her bir modül tek bir cihaz için kullanılabileceği gibi, bir modüle birden fazla cihaz da bağlanan modelleri mevcuttur.

Üçüncü kısımda kontrol cihazı bulunur. Kontrol cihazı giriş çıkış modülleri ile tek bir haberleşme kablosu ve haberleşme protokolü kullanarak haberleşir. Kısa zaman çevrimlerinde aldığı bilgileri yorumlar ve önceden programlandığı biçimde çıkışlar üretir.

Bina Otomasyon Sistemi Neden Kullanılır?

Kontrol edilen alanlarda konfor şartlarının meydana getirilmesi: mekan sıcaklığı, nemi, ışık şiddeti, hava kalitesi, kullanım su sıcaklığının ayarlanması için.
Rutin İşlem Kontrolleri : Günlük, haftalık, saatlik cihaz açma-kapama programlarının meydana getirilmesi cihazların sıralı çalıştırılması ile eşit yıpranma sağlanması, arızada yedek cihaza geçmek için.
Enerji Tasarrufu: Işık şiddetinin, su-hava sıcaklığının, gereksiz ısıtma-soğutma-aydınlatma yapılmaması, açma-kapama zamanlarının otomatik ayarlanması, sayaç otomasyonu ve okuma, enerji faturalama sistemi, enerji sarfiyatı hesaplanması için.
Koruyucu Bakım ve Sistem Sürekliliği : Elektromekanik sistemlerin sarf ve yedek parça ömürlerinin takip etme , minimum yedek parça stoklarının tutulması, arıza durumunda iş emirlerinin yazılması, sık arızalanan sistemlerin tesbit edilmesi için.
İnsan kaynaklı hataların ortadan kaldırılması ve eleman maliyetinin azaltılması: Minimum insan müdahalesi ile hataların, gereksiz enerji sarfiyatının ve işgücünün azaltılması, kaynakların verimli kullanımı için kullanılmaktadır.

Bina Otomasyon Sistemlerinin Bina İşletme ve Yönetimindeki Avantajları

Merkezi kontrol, daha az işgücü ile daha fazla iş yapılabilmesini sağlar.
Bina otomasyon sistemleri ile hassas ve zamanında kontrol, enerji harcamalarını azaltır.
Aynı şartlarda hep aynı şekilde tekrarlanan işler, programlandığı için daha basit bir işletme sağlar.
İşletmecilerin eğitimi ve sisteme hakimiyeti grafik arabirimler vasıtasıyla çok basitleşir.
Binada yaşayanların ihtiyaçları en hızlı ve uygun şekilde karşılanabilir.
Uyarı ve arızalardan hemen haberdar olunmasını sağlar. Bakım ve onarımı çabuklaştırır.
Alarm raporları, geçmişe dönük kayıtlar ve bakım programları etkin bir işletme sağlar.
Esnek genişleyebilme ve programlanabilme özellikleri, değişen ihtiyaçların karşılanmasını ve sisteme ekler yapılmasını kolaylaştırır.
Aydınlatma kontrolü, yangın algılama gibi diğer sistemler ile entegrasyon, binada bulunanlar için konforlu ve güvenli bir ortam sağlar.

Bina otomasyon sistemlerinin doğru seçilmiş ve uygulanmış olması bu faydaları sağlar. Bina otomasyon sistemleri, her projenin ihtiyacına ve özelliğine göre farklı uygulamalar gerektirir.

Kullanılan kontrol cihazları ve saha elemanları aynı olmakla birlikte her projede değişik uygulamalar gerektirmesi sistem yazılımının ağırlığını ve önemini arttırır.

Bina İşletim Sistemine Sağladığı Yararlar

Binalarda yaşayan , çalışan insanlara gereken konforun sağlanması ve performanslarının arttırılması için binalara ısıtma, soğutma, havalandırma aydınlatma gibi tesisatlar kurulmaktadır. Bu işlemlerde maliyet gerektiren yatırımlardır. Bu yüzden iyi faydalanılması için bu tesisatların kontrolü önemlidir. Geçmiş yıllarda, bina işletiminde artan enerji ve işgücü maliyetinden dolayı 1980 den sonra bina otomasyon sistemleri geliştirilmiştir.

Bina otomasyon sistemleri ile çok katlı veya geniş alana yayılmış binalarda, tüm tesisatların tek bir merkezden izlenebilme ve kumanda edilme imkanı, binanın özelliklerine göre sistem dizayn ve programlama sayesinde kaçınılmaz duruma gelmiştir. Bina otomasyon sistemlerinin işletmeye getireceği faydalar fiyatlara yansımıştır. Sisteme sağladığı yararlar arasında;

Enerji Tasarrufu
Otomasyon Sistemi
Konforun Kesintisiz Devamı ile Çalışan Elemanların Performanslarının Arttırılması
İşgücü Tasarrufu
Kontrol Edilen Ekipman, Cihazların Verimliliği ve Çalışma Ömürlerinin Uzatılması
Devamlı Bakım Gerektiren Ekipmanların Takibi
Teknik Personel Performansının Değerlendirilebilmesi
Tesisat Verimsizliklerin Tespiti
İnsan Kaynaklı Hataların Ortadan Kaldırılması