Voltaj Nedir? Elektrik Akımındaki Gerilim Nedir?
Voltaj nedir: Bir elektrik akımı düzeneğinde iletkenin iki ucu arasındaki elektrik yükü potansiyeli farkıdır. V veya E harfi ile gösterilir.
Elektrik devresinden akımın akması için, bir kuvvet gerekir. Eğer bu kuvvet olmazsa serbest elektronlar hareket edemez, elektrik akımı akmaz. Serbest elektronları hareket ettirerek devreden elektrik akımının akmasına sebep olan kuvvete voltaj denir.
Gerilim Nasıl Ölçülür?
Gerilim ölçümü formülü
U = V (x1) – V (x2)
Çok fazlı devrelerde fazlar arası gerilimler U, faz-nötr arası gerilimler V ile gösterilir. Bir elektrik akımının gerilimi voltmetre ile ölçülür.
Evlerde kullanılan alternatif akım enerjinin etkin gerilimi 220 Volt, sanayide kullanılan alternatif akımın gerilimi ise 380 Volt’ tur. Gerilim arttıkça gerilimin etkisi altında kalan kişinin can güvenliği azalır. Yüksek gerilimin izolasyonu zordur. Bundan dolayı pratikte kullanılabilir enerji gerilimi, alçak gerilim adı verilen ve her türlü elektrikli cihazın çalışma gerilimi olan 110-380 Volt arasıdır.
Ancak enerjinin uzak yerlere taşınması ve dağıtılması için de gerilim yükseltilmelidir. Türkiye’de en yüksek gerilime sahip iletim hattı ve trafolar 380 000 Volt= 380 kVolt olup en uzun mesafeli ve en güçlü hatlardır. Uluslararası enterkonnekte sisteme bağlanan yüksek gerilim hatlarında 154 kVolt kullanılır.
Voltaj Adını Nereden Almıştır?
Voltaj kelimesi, İtalyan fizikçi Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta’dan gelir. Alessandro Volta, 1745 yılında İtalya’lı fizikçi ve mucittir. Bir diğer mucit ise Luigi Galvani’ dir.
Galvani deneyinde iki metali seri bir şekilde kurbağa bacağına temas ettirmiştir. Böylece “hayvansal elektrik” adını verdiği bir elektrik akımı yarattığını keşfetmiştir. Daha sonra Volta, kurbağa bacağının bu devrede elektrolit görevi gördüğünü fark etti. Ardından sülfürik asit ile tuzlu suyu elektrolit olarak kullanarak; çinko ve bakır olmak üzere iki elektrotlu Voltaik pili icat etti.
Elektrik Hareket Gücü, Elektrik Yükü ve Direnç Bağlantısı
Elektromotor kuvvet, devrenin açık bulunduğu ve devreden akım çekilmediği durumlarda, güç kaynağının iki kutbu arasındaki potansiyel farkıdır.
Elektromotor kuvvet EMK kısaltması ve E sembolü ile gösterilir. Ölçü birimi Volt (V)’tur.
Elektrik yükü ise bir ortamda serbest bir şekilde bulunan pozitif veya negatif elektrik ile yüklü parçacıklardır. Bir elektrik devresinde elektrik yükleri (+) kutuptan (-) kutba doğru akar. Buna elektrik akımı denir. Bir elektrik akımında iletkenin akıma karşı gösterdiği mukavemete ise direnç denir. Ohm kanununa göre direnç, elektrik devresinde gerilim düşüşüne ve güç kaybına sebep olur.
Elektrik Potansiyeli Farkı ile Voltaj Farkı Nedir?
Elektrik potansiyeli farkı: Bir elektrik devresinde iletkenin iki ucu arasındaki elektrik yükü farkına elektrik potansiyeli farkı denir.
Voltaj ise iletkenin iki ucu arasındaki elektrik potansiyeli farkından kaynaklanan gerilimdir.
Voltaj Ölçümü
Bir elektrik devresindeki direnç ve akım şiddeti gibi elemanların birimlerini hesaplamak için yapılır.
Voltaj ölçümü voltmetre ile yapılır. Volt’ un formülü:
Volt (V) = Akım Şiddeti (A) x Direnç (I)
Akım şiddeti 1 Amper, direnç 1 Ohm olduğu bir elektrik devresinde iki uç arasındaki potansiyel farkı yani gerilim 1 Volt’tur.
Voltaj ölçümü yapmanın yararı;
- Bir elektrik devresinde akım şiddetini belirlemeye yarar. Bu sayede elektrik devresinin ürettiği güç (Watt) hesaplanabilir.
Yüksek Voltaj
Yüksek voltaj, elektrik devresinin iki ucu arasındaki potansiyel farkının yüksek olduğu durumlardır. Ayrıca özel prosedürleri bulunan bir voltaj tanımıdır.
Uluslararası Elektroteknik Komisyonu’na göre;
Yüksek voltaj alternatif akım (AC) devreler için 1000 V ve üzeridir. Doğru akım (DC) devreler için 1500 V ve üzeridir. Yüksek elektrik gerilimi bulunduran bölgeler tabelalarla işaretlenir.
Uluslararası güvenlik sembolü “Dikkat, elektrik çarpma riski” (ISO 3864). Ayrıca yüksek voltaj sembolü olarak bilinir. Yüksek voltaj uyarısı bulunduran elektrik akımları, canlılar için tehlikeli olabilir. Bunun için özel önlemler alınır.
Yüksek voltajın canlılarda sebep olabileceği zararlar;
- 50 V ve üzeri voltaj değeri olan elektrik akımları, insan derisine temas edebilir. Bu durumda elektrik göğüs bölgesine ulaşarak kalbin çok hızlı çarpmasına ve kalp krizine neden olabilir.
- Yüksek gerilim, düşük enerjide zararlı olmayabilir.
- Yüksek voltaj elektronik ürünlere de zarar verebilir. Elektrik akımındaki anlık voltaj farkları, çalışmakta olan ev ürünlerinin iç devrelerine zarar verebilir. Buzdolabı gibi elektronik aletlerin, fiş ile priz arasına voltaj dengeleyici takılmalıdır.
Yüksek Voltaj Kullanılan Yerler
Katot ışın tüpleri oluşturmak, kıvılcımlanma için, elektrik güç dağıtımı, arklanma kurmak, X-ışınları ve parçacık demeti üretmek, foto çoğaltıcı tüplerde ve yüksek güçlü yükseltici vakum tüplerde ve diğer endüstriyel ve bilimsel uygulamalarda kullanılır.
Alçak Voltaj Nedir?
Alçak voltaj, elektrik tüketimi amaçlı elektrik devrelerinde kullanılır. Yüksek voltaja göre daha az tehlikelidir. Alternatif akımlarda (AC) 50 V – 1000 V aralığı, doğru akımlarda (DC) ise 120 V – 1500 V aralığı düşük voltaj olarak kabul edilir. Alternatif akımda 50 V altı, doğrudan akımda ise 120 V altı ekstra düşük voltaj olarak tanımlanır.
Halise der ki
Tabletim den yanık kokuları geliyor ve şarja takınca voltaj fazla diyor bu ne demek
admin der ki
Tapleti bilgisayar tamircisine götürün. Problem daha fazla büyümesin.