Akım Nedir: Şekilde görülen su devresinde su basıncını meydana getirmek için su pompası, mekanik enerji elde etmek için su türbini, geçen su miktarımı ölçmek için su sayacı ve suyu açıp kapatmak içinde bir vana bulunur. Pompa çalıştığı ve vana açık olduğu sürece su türbini döner, su sayacı harcanan su miktarını gösterir.
Şekildeki elektrik devresi su devresinin benzeridir. Elektrik devresinde elektron fazlalığını yani potansiyel farkını sağlayan ve elektronları harekete geçiren bir doğru akım dinamosu üreteç olarak kullanılmıştır. Mekanik enerji elde etmek için devreye elektrik motoru ve motordan geçen elektrik akımını ölçmek içinde ampermetre bağlanmıştır. Devreye enerji vermek veya devrenin enerjisini kesmek için devreye bir de şalter konulmuştur.
Elektrik devresindeki dinamo, su devresindeki pompaya; elektrik motoru su türbinine, ampermetre su sayacına, şalter de vanaya karşıt olan düzeneklerdir.
Dinamonun (üretecin) meydana getirdiği gerilim, elektrik motorunun dönmesini sağlar. Şu halde motorun dönmesi için motor sargılarında bir elektron hareketinin olması gerekir. Elektrik devresinde dolaşan bu elektron hareketine elektrik akımı diyoruz.
Elektrik akımı, elektriksel akım veya cereyan, en kısa şekilde tanımlanırsa elektriksel yük taşıyan parçacıkların hareketidir. Elektrik akımı, elektron hareketi hava, su gibi akışkan maddelerin veya elektrik yüklerinin belli bir yönde akışı, yer değiştirmesi, cereyan.
Bir elektrik devresinde harekete geçen elektonların yönü, üretecin negatif (-) kutbundan, pozitif (+) kutbuna doğrudur. Ancak uluslararası bir kurulda akımın yönü, elektron yönünün tersi kabul edildiğinden, akım yönü daima, üretecin artı kutbundan eksi kutbuna doğrudur.
Akım şiddeti birimi: Akım şiddetinin ölçü birimi Amper’ dir.
Bir iletkenin belli bir kesitinden belirli bir zaman içinde ne kadar çok elektron geçerse, akımda o oranda şiddetli olur. Şu halde akım şiddeti; zaman birimi içinde iletkenden geçen elektronların sayısıdır.
Akım şiddetini elektronların sayısı ile göstermek için çok büyük rakamlar kullanmak gerekir. Bunun için pratikte bundan vazgeçilmiş ve suyun ölçülmesine benzer bir yöntem kullanılmıştır. Şöyle ki; su akımın ölçmek için, brim olarak litre alınır ve borudan bir saniyede kaç litre suyun aktığı saptanır. Elektrik akımını ölçmek içinde amper kabul edilmiştir. Fransız fizikçisi Ampere (1775-1836) in adını taşıyan bu ölçü birimi, elektrik akımının kimyasal etkisine dayanılarak tarif edilir.
Akım şiddeti (I) harfi ile belirlenir. Ana birim amperin baş harfi olan (A) harfi ile gösterilir. Amperin binde birine Mili amper (mA), milyonda birine de Mikro amper (µA) denir.
Amperin üst katı ve ast katı;
Akım biner biner artar, biner biner küçülür. Akımın üst katı kiloamper (kA), ast katı ise mili amper (mA) ve mikro amper (µA)’dir.
- Ast Kattan Üst Kata Çevrilirken Bine Bölünür.
1000 Amper (A) = 1 kilo amper (kA) dir. ( 1000/1000=1 )
55 Amper (A) = 0,55 kilo amper (kA) dir. ( 55/1000=0,55 )
0,28 Amper (A) = 0,00028 kilo amper (kA) dir. ( 0.28/1000=0,00028 )
- Üst Kattan Ast Kata Çevrilirken Bin İle Çarpılır
0,5 kilo amper (kA) = 500 amper (A) dir.( 0,5 x 1000=500 )
1 amper (A) = 1000 (mili amper) mA. ( 1 x 1000=1000 )
1 amper (A) = 1000000(mikro amper) μA. ( 1 x 1000 x 1000=1000000 )
Herhangi bir kesit üzerinden bir saniye içerisinde bir Coulomb’ luk yük geçmesi bir Amper’lik akıma karşı gelir. Ohm Kanunu‘na uyan maddeler üzerinden geçen akım bu maddenin direnci ile ters orantılı, akımı meydana getiren gerilim ile doğru orantılıdır. Doğadaki çoğu madde Ohm Kanunu’na büyük oranda uyar, ancak akım ve gerilim arasındaki bağıntı çok daha karışık olabilir. Yarı iletkenler bu duruma güzel bir örnektir.
Akım Nasıl Ölçülür?
Akım şiddeti neyle ölçülür? Akım şiddetini ölçmeye yarayan aletlere ampermetre denir. Ampermetrenin çalışmasını sağlayan bobinin teli kalındır ve sarım sayısı azdır. Bu nedenle ampermetre hiçbir zaman devreye paralel bağlanmaz. Aksi halde kısa devre meydana gelir ve ampermetrenin bobini yanar. Ampermetre alıcı ile arka arkaya yani seri bağlanır. Ampermetrenin devreye seri bağlanması demek; alıcıya giden iletkenin bir noktasından kesilmesi bu iki uç arasına ampermetrenin bağlanması demektir.
Bir cevap yazın