Trafo Fabrikaları

Trafo Fabrikaları: Günlük yaşantımız da santrallerde üretilen elektrik enerjisi  kullanılmaktadır. Yükseltici trafolar ile üretilen elektrik enerjisi gerilim düşümleri ve kayıpları hesaplanır. Elde edilen gerilim 154 kV’ ta kadar yükseltici gerilim trafoları ile yükseltilir. Trafo direklerinin yardımı ile havai hatlarla taşınarak uzak mesafelere iletilir.

Tesislere ve binalara iletilen yüksek gerilim kademeli olarak 34,5 kV ve 400 volta kadar düşürülerek kullanıma hazır hale getirilir. Fabrikalarda kurulan trafo merkezlerinin amacı budur. Kurulan trafo merkezleri tesis ve fabrikaların enerji gereksinimlerini buradan karşılarlar. Yüksek gerilim ve orta gerilim cihazları öncelikle sigortalar, parafudrlar, ayırıcılar, güç transformatörleri, kesiciler ve oto trafolar gibi cihazlar trafo merkezlerinde kullanılır.

Sigortalar

Trafo fabrikalarındaki şebekelerde arızalar meydana gelebilir. Bu durumdan alıcıların etkilenmemesi ve korunması için kullanılan elemana elektrik sigortası denir. İki kısımdan meydana gelen sigortalar gövde ve buşon tutucudan ibarettir. Elektrik kaçaklarını önlemek için izolatör metal alt çerçeveye tutturulur. Buşon bölümü kapalı ve silindirik biçimde yapılır. Güç transformatörleri, dağıtım trafoları ve hatları korumak için sigortalar kullanılır.

Parafudr

Parafudr; yıldırımdan korunma, ….detaylı bilgi için tıklayınız.

Ayırıcılar

Trafo fabrikalarındaki yüksek gerilim ve orta gerilim tesis ve şebekelerinde, devreyi yüksüz  açma kapama yapan şalt cihazlarına ayırıcı denir. Ayırıcılara, seksiyoner de denir. Kesinlikle ayırıcılar ile açma kapama işlemi yapılmamalıdır. Aksi durumda işlemi yapan kişi ve ayırıcı zarar görebilir.

Güç Transformatörleri

Üretildiği yerden uzak mesafelere taşınabilen elektrik enerjisi gerilimi, verimi açısından çok yüksek olmalıdır. Elektrik trafoları, elektrik enerjisinin frekansında değişiklik yapmazlar. Ancak gerilim ve akım değerlerini ihtiyaca göre değiştiren elektrik  makineleridir. İnce silisyumlu saclardan oluşan nüve ve iletkenleri yalıtılmış sargılardan meydana gelir.

Güç transformatörleri 33 kV’ dan daha yüksek gerilimlerde %100’e yakın verimlilik sağlarlar. Bu nedenle yüksek gerilim iletim hatlarında tercih edilirler. Dağıtım transformatörlerine göre daha büyük boyutta tasarlanırlar. Üretim istasyonlarında yüksek izolasyon gereken yerlerde kullanılırlar.

Dağıtım Transformatörleri

Dağıtım transformatörleri abonelerin ihtiyacı doğrultusunda orta ve alçak gerilim dağıtım hatlarında kullanılır. (11 kV, 6.6 kV, 3.3 kV, 440 V, 220 V) Dağıtım transformatörleri endüstriyel abonelerde 33 kV altı dağıtımında kullanılırlar. Normal şehir şebekelerinde 380V-220V elektrik enerjisinin dağıtımında kullanılırlar. Verimleri çok iyi değildir. Ortalama %50-70 arası değişir. Montajı ve kurulumu kolaydır. Trafolar düşük manyetik kayıplara sahip olup, hiç bir zaman tam yük altında çalışmazlar.

Kesiciler

Büyük akımlı ve yüksek gerilimli tesis ve şebekelerde, yük akımlarını açma ve kapama işlemini yapan şalt aletlerine kesici denir. Diğer ismi de disjonktördür. Büyük akımlı şebekelerde açma kapatma işlemlerini basit şalter yapamaz. Çünkü akım kesme işlemi yük altında yapılırsa arklar meydana getirir. Bu da kontaklara çok zarar verir ve kullanılmaz duruma gelir. Bundan dolayı devre açma ve kapama işlemleri yüksek gerilimli ve büyük akımlı şebekelerde kesicilerle yapılır.

Oto Trafo

Sekonder ve primer sargılarının elektriksel olarak temas ettiği trafolara oto trafosu denir. Nüve ve manyetik sargıdan meydana gelen oto trafo, sekonderi ve primeri tek sargı üzerindedir. Bu sargı üzerinde sekonder sargıya gerek yoktur. Çünkü gerilim tek dönüşümlüdür. Uçları çeşitli yerlerden çıkartılarak gerilim elde edilir. Manyetik nüve üzerinde bulunmasından dolayı kaçak reaktansı azdır veya yoktur. Ülkemizde trafo imal eden bir çok trafo fabrikaları vardır.

Bu fabrikalardan 2 VA dan 20 KVA ya kadar, bir fazlı 0,1 KVA dan 500 KVA ya, trifaze 10 VA dan 10 KVA transformatör üretmektedir. Toroid trafo imalatı yapan trafo fabrikaları güç olarak 15VA dan 7500 VA ya kadar değişen güçte trafo imal ederler. Yüksek frekans trafoları üreten trafo fabrikaları günümüzde enerjideki sorunları çözmede çok ileri adımlar atmışlardır.

Kuru Tip Trafo Nedir?

Doğal hava soğutmalı olarak tasarlanan, oluşan ısıyı hava sirkilasyonu ile atan trafolardır. Bu trafolara “kuru trafo” veya kuru tip transformatör denir.

AG ve YG vakum altında, nemden korumalı, bakım gerektirmeyen trafo imalatı yapan fabrikalar vardır. 36 KV gerilimde, 100-20.000-30.000 KVA kısa devreye dayanıklı trafolar da üretilmektedir.

Orta gerilim transformatörü, 3,3 KV den 36 KV ye kadar üretimi yapılmaktadır. Ayrıca müşteri isteğine göre boşta gerilim ayarlı ve yükte gerilim ayarlı trafo üretilmektedir.

Dağıtım transformatör tipleri bir fazlı ya da 3 fazlı olarak yapılmaktadır. Bu trafolar yağa daldırılmış tabi soğutmalı (ONAN), cebri soğutmalı (ONAN/ONAF). Atmosfere açık genleşme depolu, atmosfere kapalı hermetik trafo olmak üzere iki tipte yapılmaktadır. Ayrıca müşteri isteğine ve şartnameye ve standartlara göre yapan trafo üreticileri bulunmaktadır. Modern sarım makinelerinde sarılan dağıtım trafoları AG sargı iletkenleri bakır ve alüminyumdur. Levha sargıları arasında kat izolasyonu iyileştirilmiş, reçineli kağıtlar ile sağlanmıştır.

Yüksek gerilimli elektrik enerjisi sektörüne yönelik olan elektrolitik bakır parçalar baralar paslanmaz çeliklerden işlenen saclar ve diğer aksamlar olmak üzere sipariş üzerine çeşitli ebatlarda yapan trafo imalatçıları vardır. Trafo fiyatları her firmaya göre değişmektedir. Yine trafo kazanları, genleşme deposu, yüksek gerilim ve alçak gerilim domları yağ sızdırmayan bir şekilde üreten trafo firmaları vardır.