Hava Kurutucu Nedir?
Hava Kurutucu Nedir: Normal koşullarda bir ortamda hava içerisinde gözle görülemeyen su molekülleri (nem) bulunur.
Basınçlı Hava Kurutucu
Kompresör çalıştığında ortamdan çektikleri havayı sıkıştırır. Sıkıştırılan havanın içindeki nem suya dönüşür. Nem ve su, basınçlı hava içinde her zaman vardır. Buradan basınçlı hava sisteme taşınır. Bu nem sistemden atılmalıdır. Eğer atılmaz ise sistem verimini kaybeder. Bakım ihtiyacı artar. Buda üretim kaybı ve bakım masrafları gibi maliyet artışlarına neden olur.

Hava kurutucu, sistemdeki nemli havanın kurutulmasını sağlayan bir cihazdır. Her kompresör mutlaka havanın bir miktar nemini sisteme gönderir. Bu sorun sıcak havalarda veya kompresör kafasının (hava üretecinin) iyi soğutulamadığı zaman ortaya çıkar. Sistemdeki nemi en aza indirmek için basınçlı hava kurutucusu kullanılır.
Pnömatik aletlerin çoğu ve prosesler sıcak basınçlı havayı tolere edemez. Kompresörler normalde nihai soğutucu ve nem ayırıcıları (kondenstop, su trapları) bulundururlar. Nihai soğutucu basınçlı havayı soğutur. İçindeki suyun önemli bir kısmının yoğuşup (kondenstop, su tutucuları, su trapları yardımıyla) ayrılmasını sağlayan ısı eşanjörleridir.
Su ve yağ buharları basınçlı hava soğutulunca bir miktar sıvılaşarak yoğuşum (kondensat) ayırma kaplarında (kondenstop) toplanırlar. Sonra oradan periyodik olarak otomatik boşaltma sistemiyle dışarı atılırlar. Nihai soğutucu 35-38ºC sıcaklıkta çıkan basınçlı havanın debisi ortalama 30 m3/ dk ise, soğutucudan 24 saat’ te yaklaşık 250 litre su çıkar. Buda dışarı atılması gereken su miktarıdır.
Bu gibi sorunların yaşanmaması için, basınçlı hava arındırma cihazları kullanarak, su buharı ve diğer kirlerden arındırılır. (Filtreleme aygıtları, hava kurutucu filtre gibi.) Bu cihazların uygun seçilmesi pnömatik uygulamalar için önemlidir. Basınçlı hava sistemlerini sofistike (çok ayrıntılı) duruma getirir.
Hava Kurutucu Çalışma Prensibi
Hava kurutucu nasıl çalışır? Kullanılan pnömatik donanım ve istenen en düşük ortam sıcaklığı hava kurutma yöntemini belirler. En yaygın olarak kullanılan kurutucu, soğutucu akışkanlı (soğutma gazlı) kurutucudur. Bu kurutucunun en büyük özelliği basınçlı havayı soğutarak nemden arındırır.
Kurutucudan geçerken soğuyan basıncı hava içindeki su yoğuşur. Yağ buharları ile birlikte sistemin boşaltma kaplarında toplanır. Otomatik boşaltma tertibatı yardımı ile periyodik olarak sistem dışına boşaltılır. Nemi alınan soğuk (kurumuş) hava son olarak hava ısı değiştiriciden geçer. Karşıdan gelen nemli havayı soğuturken kendisi de ısınmış olarak kurutucudan çıkar. Bu şekilde hava nemden arındırılıp kurutulmuş olur. Böylece kurutulan basınçlı hava, basınçlı hava şebekesine gönderilir.
Kurutucu (dry) performansı, basınç çiy noktası (dew point) sınıfı ve spesifik (özgün) giriş ve çıkış ortam şartları cinsinden belirtilir. Soğutucu akışkanlı kurutucu için en düşük çiy noktası sınıfı “H” dir. 1ºC’den 4ºC’ye kadar bir basınç çiy noktası verir. Soğutucu akışkanlı kurutucu çiğ noktası sınıfı “H” den düşük olamaz; zira, kurutucu içindeki su buharı donar. Pratikte kullanılan en yüksek soğutucu akışkanlı kurutucu basınç çiy noktası 16ºC dir. Yüksek çiy noktaları kurutucudan sonraki boru tesisatına kondensat (yoğuşma) geçebileceğinden kullanılmaz.
Hava Kurutucusunun Faydaları
Hava kurutucusu makinaları ve ürünleri, suya, yağa ve pisliğe karşı korur. Makine parçalarını nem, paslanma veya korozyondan korumak amacıyla hava kurutucusu kullanılmalıdır. Kompresör kurutucu kullanılmayan hava hatlarına bağlanan makineler çoğu kez nem sebebiyle arızalanırlar. Nemli hava arızalara neden olur.
Seçimi yapılırken hava debisi önemlidir. Kompresörün emiş miktarına yakın değerde bir hava kurutucu seçilir. Ön soğutmaya tabi olan basınçlı havayı diğer kurutuculara oranla daha tasarruflu ve yüksek verimlidir.
Klimalar, kurutucular, buzdolapları vb. gibi bir çok soğutucu için bu özel gazdan yararlanılmaktadır. Bu gazın sistem içerisinde devir-daim ettirilmesi de yine bir ekovat kompresör vasıtasıyla sağlanır.
Hava kurutucusunun ağırlığı özel malzemeler ve ürünler kullanılarak en aza indirilmiştir. Ağırlık merkezi ve moment kolları mesafeleri hesaplanarak en uygun taşınabilmek üzere tasarlanmıştır. Hava kurutucu fiyatları da kalite, marka ve firmaya göre değişmektedir.
Soğutucu Çeşitleri
Üç gruba ayrılır.
Soğutucu Akışkanlı Kurutucular (Soğutma Gazlı, Soğutmalı)
Mekanik soğutma devir-daim (çevrim) ile (ekovat/kompresör, evaporatör ve kondenserden oluşan soğutma sistemi). basınçlı havayı soğutarak içindeki su ve yağ buharının yoğuşmasını sağlar.
Yoğuşan su ve yağ toplandığı kap içerisinden (kurutucu çıkışında) periyodik olarak boşaltılır. Soğutucu akışkanlı kurutucuların çoğu basınçlı havayı yaklaşık 2ºC sıcaklığına kadar soğutur. Bu kurutucuların basınç çiğ noktası 1ºC – 4ºC arasındadır. Kondensat (Yoğuşma) 0ºC değerinde donmaya başlar. Bu sınıfın alt sınır olduğu dikkate alınmalıdır.
Kimyasal Kurutucu
“Desiccant” denilen kimyasal tanecikler basınçlı hava içindeki su buharını yüzeyde toplar ve basınçlı havadan ayırır. Silikajel aktifleştirilmiş alüminyum oksit ve moleküler süzgeç en yaygın kullanılan kimyasal kurutucudur. (Basınçlı hava kurutucusunda nem alıcı silika jel veya alümina tercih edilir.)
Kimyasal kurutucuların (desiccant) performansı ortalama -40ºC basınç çiğ noktası verir. Moleküler süzgeç yalnız silika jel veya aktifleştirilmiş alümina ile birlikte -73ºC basınç çiğ noktası uygulamalarında kullanılır.
Deliquescent Hava Kurutucu
“desiccant” denilen absorbtif (soğurucu, içine çekici) tip kimyasallar yardımıyla basınçlı havayı kurutur. Çiğ noktasını basınçlı havanın kurutucuya giriş sıcaklığının 10ºC ile 15ºC kadar altına düşürürler. Basınçlı hava içindeki nem absorptif bir malzeme tarafından çekilir (sıvılaştırılır) ve atık su olarak kurutucudan tahliye edilir.
Bu atık su korozyon yapıcı (korrozif) olup, yerel mevzuata uygun olarak boşaltılmalıdır. Deliquescent kurutucular ağaç kesme ve kumlama işlerinde kullanılırlar. Kurutucudan çıkan kurutulmuş basınçlı hava içine bir miktar atık su karışabilir. Bu da, çıkış tarafındaki basınçlı hava donanımına zarar verebilirler.
Kurutucuların Yerleştirilmesi
Kurutucuların yerleştirileceği ortam, hava alan serin bir yer olmalıdır. Mekanik çalışan soğutmalı bu makineler, kompresör, fırın ve buhar kazanı vb gibi. Bu ekipmanların çevresine aralık bırakarak oldukça uzak yerlere yerleştirilmelidir.
Çünkü bu makineler çalıştıktan sonra ısı meydana getirir ve bu ısıyı ortama yayar. Sıcak hava akımlarına yakın yerlere de aynı nedenden dolayı yerleştirilmemelidir. Eğer işletme içinde yer yoksa, dar bir alanda yerleştirilecek ise havalandırma için uygun kurallar sağlanmalıdır.
Genel olarak kurutucu çeşitlerinde, buharlı havanın geçtiği ısı eşanjörünün yüzeyleri küçük kanatlardan meydana gelen bir yapısı vardır. Hava kurutucular kirlendiğinde temizlenmesi mümkün değildir.
En çok karşılaşılan hava kurutucu uygulamaları;
- Laboratuvarların analiz cihazları
- Hava ile çalışan pompalar
- Açıktaki hava santralleri
- Dişçi kompresörleri
- Otomobil yıkama donanımları
- Otobüslerin kapı ve kilit sistemleri
- Tekstil Üretimi
- Kamyon ve Tren Hava fren sistemleri
- Pnömatik kontrol sistemleri
- Pnömatik aletler
- Boyama
- Telekomünikasyon sektörü
Bir yanıt yazın