Aktif Paratoner Sistemleri

Aktif paratoner nedir: Radyoaktif paratonerler yasaklanmıştır. Radyoaktif  paratonerlere alternatif olarak çalışmalar yapılmıştır. Bu paratonerlerin yerini ESE (Aktif) Paratonerler almıştır. Radyoaktif paratonerlerin yasaklanmıştır. Aktif paratonerlerde en önemli etken koruma yarıçapıdır. Koruma yarıçapı, seviye hesabı ve ürünün ∆T değerine bağlıdır. Yıldırımdan korunma yolları olarak ESE (Aktif) Paratonerler ikiye ayrılır;

• Piezoelektrik paratoner
• Elektrostatik paratoner

Her iki paratoner sisteminde de aktif paratonerin ucu inceltilerek sivrileştirilir. Böylece koruma sağlanır. Paratonerler korunacak olan yapının en yüksek noktasına yerleştirilir. Paratonerlerin toprakla olan bağlantısı en kısa rotayı izleyecek şekilde yapılır. Yıldırımdan korunma alanı, yerleştirildikleri noktaya ve bu noktanın çevre yapılara göre yüksekliğine bağlı olarak değişir. ‘’Uyarma mesafesi‘’ prensibine göre “elektro-geometrik model yöntemi” ile, hesaplanır.

İyon cihazlarına uygun aktif paratonerler de aynı kuralları izler. Ama ‘’uyarma mesafesi’’ biraz daha iyileştirilmiştir (1,5-3 katı kadar) , çünkü ark gecikmesi azaltılmıştır. Bunların avantajı, özellikle düşük yoğunluktaki yıldırım çarpmaları söz konusu olduğunda verimlilikte oluşturdukları artıştır. Ayrıca paratonerlerin boylarında bir azalmayı da beraberinde getirmeleridir.

1) Piezoelektrik  Paratoner (Franklin France Paratoner)

Franklin France aktif paratonerin üstün oluşu, özellikleri yönündendir. Doğada var olan doğal madenlerden piezoelektrik kristali ile üretilmektedir. Kurşun zirkotitanat, çok sert bir malzemeden oluşmuştur. Uçları ince bir elektrod kalitesinde nikel ile kaplanmıştır. Bu elementler basınca maruz bırakıldığında yüksek gerilim üreten elementlerdir.

Bu paratonerlerde, cihazın gövdesinde piezoelektrik kristali vardır. Aldığı titreşimlerle ürettiği yüksek gerilim darbeleri bir iyonizasyon yaratır. Venturi borusu şeklinde iyon yayma mekanizması sayesinde hızlandırılmış iyon yayımı gerçekleşir. Bu şekilde yıldırım kanalı oluşturup yıldırımı kendi üzerinden toprağa aktarır. Alt gövdede piezoelektrik kristali vardır. Üst bölümde ise iyon yayma sistemi ve koruyucu sistemi vardır. Değişik modelleri için değişik h yüksekliklerine göre değişik seviye sonuçlarına göre koruma yarıçapları vardır. bu tip paratonerler “piezo kristali” ile çalışırlar. Bundan dolayı elektrostatik aktif paratonerlerden üstündürler.

Piezoelektrik kristalleri yağmur ve yıldırım boşalmalarından etkilenmez, bozulmazlar. Ayrıca bakımda istemezler. Yıldırımın pozitif ve negatif boşalmasına karşı korunurlar. Testleri montajlı yada montajsız yapılır. Tasarımları Atom Enerjisi Kurumu tarafından yapılmış patenti vardır. 25 yıllık çalışma ve paslanmama teminatı vardır.

2) Elektrostatik Aktif Paratoner

Elektrostatik paratonerlerin  türleri ve şekilleri değişiktir. Etkili bir koruma alanı meydana getirerek yıldırımdan korunmayı sağlarlar.

Aktif paratonerin çalışma prensibi;

O anki havanın yüklerine göre elektrik alan şiddetinin arttırılmasına dayanır. Hava ile yer arasında elektromanyetik alan farkı arttığında paratonerin içindeki mekanizma iyonizasyona geçer. Bu durumda iyon yayılımı başlatır. Böylece negatif yada pozitif yıldırım çeşitlerine karşı koruma sağlamış olmaktadır. Yıldırım yeryüzü ile birleşmeden önce yakalayarak deşarjı güvenli bir biçimde toprağa aktarmaktadır. Farklı yapılış teknikleri olan aktif paratonerlerin, etkili bir koruma alanları vardır. Ülkelerin ISO standartlarına göre 25 yıl teminatları vardır.

Paratoner ünitesi pozitif ve negatif yıldırım durumlarında görevini yerine getirmektedir. Elektrostatik Paratonerler, Aktif ve Pasif iyonizasyon elektrodlarına sahiptir. Pasif elektrodlar, paratoner ile toprak arasındaki potansiyel farkına göre havada iyonizasyonun oluşmasını sağlar.

Aktif paratoner yakalama ucu, bronz alaşımdan, sivriltilmiştir. İyon jeneratörü bölümü ile ark noktası arasında emniyetli bir açıklık oluşturacak şekilde imalatı yapılır. Atmosferik korozyona karşı dayanıklı, paslanmazdır. Ayrıca bu malzemenin yakalama başlığının estetikliği açısından krom ile kaplanmıştır.

İyon jeneratörü ile çalışan küre şeklinde metal bir koruyucu vardır. Bunun içindeki donanımla oluşturulan aktif paratonerler de bulunur. Küre koruyucunun çevresi krom ile kaplanmıştır. Yıldırımlı havalarda atmosferik alan ile etkileşir. Bu başlığın içindeki donanım ile yakalama çubuğu çevresinde çok yüksek bir iyonlaştırma akımı oluşturan bir disk vardır. Küre şeklindeki koruyucu içerisindeki devreler yıldırımın darbe etkisine karşı çok güvenli olarak korunmuştur. Ayrıca su geçirmezlik sağlanmıştır. Başlığın küre şeklindeki yapısı en büyük yıldırım akımının bile rahatlıkla, topraklama iletken bağlantı noktasına taşınmasını sağlar.

Aktif Paratoner Fiyatları

Piyasada birçok paratoner markaları vardır. Paratoner firmaları;

Paratoner tasarım, kapasite ve çeşitleri bakımından son teknoloji ile paratoner imalatı yapmaktadır. Paratoner fiyatları da kapasiteleri ve çeşitlerine göre farklılık göstermektedir.

 

BENZER YAZILAR

Paratoner Nedir

Franklin Çubuğu

Yıldırım Nedir Yıldırımdan Korunma Yolları

Radyoaktif Paratoner

Binaların Yıldırımdan Korunması