Elektrik Kablo Çeşitleri Nelerdir? Nerelerde Kullanılır? Özellikleri

Elektrik Kablo Çeşitleri: Elektrik enerjisi ile çalışan her türlü devrede kablolar kullanılır. Elektrik devrelerinde kablolar, devre elemanlarını elektriksel olarak birbirine bağlar. Bir başka ifade ile, elektrik kablosu elektrik akımının devre üzerinde dolaşımını sağlar. 

Elektrik ve elektronikte en çok kullanılan kablo çeşitleri nelerdir? Kulanım amaçlarına göre kablo seçimi yapılmalıdır. Kablo çeşitleri iki kategoride incelenebilir.

KABLO ÇEŞİTLERİ

Sinyal Kablosu

Enerji taşımazlar. Elektriksel işaret taşırlar. Bu sinyalin genliği 220 – 0,001 Vdc veya Vac arasında değişebilir. Sinyal kabloları enerji iletimi yapan kablolar ile aynı kablo kanalında olmamalıdır. Aynı kablo tavasında döşenmesi de kesinlikle yanlıştır.

Enerji kablolarından geçen akımın sinyal kablolarını indüklemesi sonucu sinyalde ciddi bozulmalar oluşur. Bu da tespiti zor arızalar meydana getirir. Aynı zamanda; sıcaklık, titreşim, mekanik zorlamalar sinyal iletimini etkiler. Benzeri bir çok fiziksel şartlar hesap yapılırken bu hususlar göz önüne alınmalıdır.

Enerji Kablosu

Enerji iletiminde kullanılacak kablolarda;

Ne kadar enerji taşıyacağı , mekanik zorlamalar, dış etkenler, gerilim düşümü, akım taşıma kapasitesi, havada veya yer altında kullanılacağı duruma göre kablo seçimi yapılır.

İnverter ve benzeri uygulamalar ile sürülen yüklerde kullanılacak kabloların kesinlikle ekranlı olmalıdır. 

N-KABLOLAR

TS 833 de N-kabloların; tanımlarına, sınıflandırılmalarına, özelliklerine göre yer verilmiştir. N-kablolar normal ve hafif işletme şartlarına dayanıklı, sabit döşenen iç döşeme kablolarıdır. Yer altına döşenmezler. N Kabloları (TS) Sabit olarak sıva üstü ve sıva altında kullanılır. N-kablolar 16 (içinde) mm² ye kadar bir telli (Som) yapılabilir, 16 mm² ’den sonra çok tellidir.

• NV Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı tek damarlı tesisat kablolarıdır. Sembolü ( NYA) dır.

Bir veya çok telli, bakır iletkenli bir damarlı, PVC termoplastik yalıtkanlı kablo. Bir telli tek damarlı iletkenler.

Resimde de görüldüğü gibi NV tipi kablolar tek telden ve 16 mm² kesite kadar imal edilirler.

NYA Kablo Yapısı

• Tekli veya örgülü bakır iletken
• PVC yalıtkan

NYA Kablo Kullanım Alanları

NV tipi kablolar;

• Sabit tesislerde dağıtım tablolarında,
• Dağıtım tablolarındaki bağlantılarda,
• Kapalı ve kuru yerlerde,
• Sıva altı ve sıva üstü elektrik tesisatların da boru içerisinde kroşeler üzerinde kullanılır.

NYA kablo model, NYA kablo marka, seçenekleri, özelliklerine göre NYA kablo fiyatları da değişmektedir.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=1000 V Standartlar: TS 833 (VDE 0250)

Nominal iletken kesitleri: 1,5 – 2,5 – 4- 6- 10 – 16 mm² (tek telli tek damarlı)

10 – 16 – 25 – 35 – 50 – 70 – 95 – 120 – 150 – 185 – 240 mm² (çok telli tek damarlı)

Çok Damarlı iletkenler

Çok telli tek damarlı iletkenlerdeki işleme zorluğu vardır. Bu sebeple 16 mm² den büyük kesitli iletkenlerin küçük kesitli iletkenlerle bir araya gelip üzerinin yalıtılması ile oluşur. Bu iletkenlere çok telli tek damarlı iletken denir.

• NV-B Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı örgülü kordonlardır. Sembolü (NYFAF) dir.

NYFAF Kablo Yapısı

• PVC yalıtkan
• İnce çok telli bakır

NYFAF Kablo Kullanım Alanları

NV-bu tipi kablolar;

Mekanik zorlanmaların olmadığı kuru yerlerde, hareketli cihazların bağlantılarında kullanılır. (lamba, aplik, avize, seslendirme cihazları vb. gibi) Ayrıca dinamit patlatma ara bağlantı kablosu olarak da kullanılır.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 (VDE 0250)

• NV-Y Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı bitişik bükülgen kordonlardır. Sembolü (NYFAZ)

NYFAZ Kablo Yapısı

• İnce çok telli bakır iletken
• PVC yalıtkan

NYFAZ Kablo Kullanım Alanları

NY-y tipi kablolar;

Aplik, avize, lamba, v.b gibi cihazlar ile sabit tesisatlar da taşınabilen cihazların bağlantılarında kullanılır.

İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 (VDE 0250)

• NV-B Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı tek damarlı bükülebilir tesisat kablolarıdır. Sembolü (NYAF) dir.

NYAF Kablo Yapısı

• İnce çok telli bakır iletken
• PVC yalıtkan

NYAF Kablo Kullanım Alanları

NV-b tipi kablolar;

• Otomatik kumanda elemanlarının terminal bağlantılarında,
• Hareketli ve taşınabilir cihazların bağlantılarında,
• Kuru yerlerde,
• Kordon kablolarında,
• Elektrik panosu ve tablolarda kanal içerisinde NYAF kablo kullanılır.

NYAF kablo; Harekeli cihazlara bağlanan flexible kablolardır. Seyyar kablo olarak kullanılan kablo çeşididir. Topraklama kablosu olarak da kullanılabilir.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=1000 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )

• NVV-R Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı yassı bina kablolarıdır. Sembolü (NYIFY) dir.

NVV-R Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• PVC dış kılıf

NVV-R Kablo Kullanım Alanları

NVV-r tipi kablolar;

Nemli, ıslak yerlerde, kuru yerlerde, açık tesislerde, sıva üstü ve ahşap tesisatlar da, sıva altı tesisatlar da kullanılır.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 (VDE 0250)

• NVV Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı antigron kablolarıdır. Sembolü (NYM)dir.

NYM Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• Dolgu Pvc dış kılıf

NYM Kablo Kullanım Alanları

NYM tipi kablolar;

Yangın ve patlama tehlikesi olan atölye, fabrika, işyeri ile depolarda, kuru, rutubetli ve ıslak yerlerde kullanılır. Açık tesislerde, sıva altı ve sıva üstü sabit tesisatlar da kablo kanalı içerisinde kullanılır. Toprak altına döşenmezler.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 (VDE 0250)

• FYV-N Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı bükülgen kordonlardır. Sembolü (NYMHY-rd) dir

FYV-N Kablo Yapısı

• İnce çok telli bakır iletken
• PVC yalıtkan
• PVC Dolgu

FYV-N Kablo Kullanım Alanları

NYMHY-rd tipi kablolar;

Taşınabilir özellik taşıyan buzdolabı, çamaşır makinesi gibi cihazlarda kullanılır. Ayrıca kuru, nemli ve ıslak yerlerde, orta büyüklükte mekanik zorlamanın bulunduğu tesislerde kullanılır

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )

Y KABLOLARI

Elektrik enerjisinin iletim ve dağıtım işlemlerinde, havai hat ile yer altı hatlarında Y kabloları kullanılır. Havai hatlar da, direkler üzerine travers, izolatör, çıplak iletkenler yerleştirilir. (demir, beton, ağaç).

Havai hatlarda işletme kolaylığı sağlar. Ayrıca kuruluş maliyeti bakımından, bakım ve onarım masrafları azdır. Bundan dolayı yaygın olarak tercih edilen bir enerji iletim şeklidir.

Enerji, şebeke ve aydınlatma, kumanda (enerji santrallarının vb.) kablosu olarak hariçte kullanılır. Kablo kanallarında, toprak altında özel olarak imal edildiği takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılır. Sabit tesislerde kullanılan ve ağır işletme koşullarına dayanıklı kablodur.

Havai hatla enerji iletiminin yapılamadığı yerlerde iletim, yer altı tesisleri ile yapılır. Bu nedenle kullanılan kablolara yer altı kabloları denir. Yer altı kablolarının havai hat tesislerine göre hem avantaj hem de dezavantajları vardır.

Y kabloların Avantajları

• Yeraltı kabloları ile yapılan tesislerde direk, izolatör vb. malzemelere ihtiyaç yoktur.
• Yer altı kabloları fırtına ve yıldırım gibi doğal olaylardan etkilenmezler.
• Yer altı kabloları cadde, meydan ve parklarda estetiği bozmayacak şekilde dizayn edilir.
• Yer altı kabloları cadde, meydan ve parkların konumuna göre düz veya kavisli bir şekilde  döşenir.
• Yer altı kabloları havai hat tesisatından daha güvenlidir.

Y kabloların Dezavantajları

• Yeraltı kablosu ile yapılan tesislerin kuruluş maliyetleri fazladır.
• Yeraltı kablosu kullanılan tesislerde istenen değerde yüksek gerilim kablosu üretilememektedir..

Y tipi kablolar, sabit tesislerde kullanılan ağır işletme koşullarına uygun olan dayanıklı kablo çeşididir. Y tipi kablo imalatı değişik şekillerde yapılır.

Kullanım amacına göre Y tipi kablolar  

• Sinyal ve kumanda kabloları
• Enerji kabloları

Kullanılan iletkenin türüne göre Y tipi kablolar

• Bakır iletkenli Y tipi kablolar
• Alüminyum iletkenli Y tipi kablolar

Kullanılan yalıtkan malzemenin türüne göre Y tipi kablolar

• Lastik yalıtkanlı Y tipi kablolar
• Termoplastik yalıtkanlı Y tipi kablolar.
• Anma gerilimine göre Y tipi kablolar
• Alçak gerilim
• Orta gerilim
• Yüksek gerilim

Alçak ve orta gerilim yer altı kablolarında, yalıtım malzemesi polivinil klorür (PVC) ve polietilen (PET)kullanılır. Yüksek gerilimde ise kağıt kullanılır.

Y Tipi Kablolarda kullanılan semboller ve anlamları

• YVV Tipi Kablolar (PVC Yalıtkanlı Tek Damarlı Kablolar) 

PVC yalıtkanlı tek damarlı enerji kablolarıdır. Sembolü (NYY) dir.

YVV Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• Dolgu PVC dış kılıf

 

YVV Kablo Kullanım Alanları

Yerel enerji dağıtımında bina içi, bina dışı şebekelerde kullanılır. Tatlı su veya deniz suyu içinde, açık alanlarda, toprakta  ve kapalı yerlerde kumanda kablosu olarak kullanılır. Enerji santrallerinin, otel, tren istasyonu, fabrika ve hastanelerin kumanda sistemlerinde kullanılır. Damarları üzerinde bulunan numaralar bağlantı esnasında kolaylık sağlar.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )

• YVV Tipi Kablolar (PVC Yalıtkanlı Çok Damarlı Kablolar)

PVC yalıtkanlı çok damarlı enerji kablolarıdır. Sembolü (NYY)dir.

PVC Yalıtkanlı Çok Damarlı Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• Dolgu PVC dış kılıf

PVC Yalıtkanlı Çok Damarlı Kablo Kullanım Alanları

Yerel enerji dağıtımında bina içi tesisat kablosu olarak kullanılır. Bina dışı şebekelerde, endüstri tesislerinde kablo kanallarında veya boru içinde kullanılır.

Şebeke aydınlatma ve güç dağıtım kablosu olarak kullanılır. Bu kabloların özellikleri her türlü mekanik zorlamalara karşı korunmalı olmasıdır.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 /1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )

• YVV Tipi Kablolar (PVC Yalıtkanlı Kontrol Kabloları)

PVC yalıtkanlı kontrol kablolarıdır. Sembolü ( NYY ) dir.

PVC Yalıtkanlı Kontrol Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• Dolgu PVC dış kılıf

 

PVC Yalıtkanlı Kontrol Kablo Kullanım Alanları

Fabrikalarda, endüstride enerji merkezlerinde kumanda kablosu olarak kullanılır. NYY kablo model, NYY kablo markaları, seçenekleri, özelliklerine göre NYY kablo fiyatları da değişmektedir.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )

• YVŞV Tipi Kablolar

PVC yalıtkanlı çok damarlı yassı çelik zırhlı enerji kablolarıdır. Sembolü ( NYFGbY ) dir

YVŞV Kablo Yapısı

• Bakır iletken
• PVC yalıtkan
• Dolgu Yassı çelik zırh
• Çelik bant PVC dış kılıf

YVŞV Kablo Kullanım Alanları

Mekanik darbelerin olduğu yerlerde ve ağır işletme şartlarında, yer altında güvenli olarak kullanılır.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C

Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )

F KABLOLAR

F kablolar normal ve hafif işletme koşullarına uygundur. Hareketli elektrik cihazlarında kullanılan, bükülgen kablolardır (TS 621).

F-Kablolar yer altına, sıva altına döşenmezler. İşletme arızasız olduğunda devamlı olarak uygulanan işletme gerilimi, kablo anma geriliminden en çok % 15 büyük olabilir.

Simetrik gerilim dağılımlı;

AA tesisleri ile doğru akım tesislerinde, işletme gerilimi kablo anma geriliminin 1,15 katından daha büyük olmamalıdır.

Topraklanmış fazlı;

AA ve DA tesislerinde ise toprağa karşı olan işletme gerilimi, kablo anma geriliminin 0,66 katından büyük olmamalıdır.

F- Kablo Kablo Yapısı

F- Kabloların damar iletkenleri bakırdan yapılır. Yalıtkan malzeme olarak iki çeşit lastik yalıtkan veya termoplastik yalıtkan malzeme kullanılır. Yalıtkan kılıfı lastikten yapılmıştır. Lastiği iletkene değen kablolarda karşılıklı kimyasal etkilemeyi önlemek için iletkenler kalaylanır. Ya da lastik yalıtkan kılıfla iletkenin temas etmesi, boyalı bir film veya eşdeğer bir tabaka ile bütünüyle engellenmelidir.

F- Kablo Kullanım Alanları

Hareketli elektrik cihazlarda kullanılır.

H KABLOLARI (TS)

Sabit tesislerde ve hareketli cihaz bağlantılarında, kapalı ve kuru yerlerde, sıva altı ve sıva üstünde H kabloları kullanılır.

• HO5V-U (TS) – Eski TS sembolü NV

HO5V-U (TS) Kullanım Alanları

HO5V- U kablo özelliği:

Sabit tesislerde, sıva altı ve sıva üstünde boru içinde kullanılır. Dağıtım tablolarındaki irtibatlarda, kapalı ve kuru yerlerde, kroşeler üzerinde kullanılır. Bir damarlı kablodur.

Standart kesitleri 0,5- 0,75- 1 mm²dir.

En Fazla İletken Sıcaklığı: 70ºC’dir

(Harflerin anlamları; H– Harmonize tip, 05- 300 ile 500 Volt gerilim, V– PVC yalıtkan, U– Tek telli).

• H03VV-F (TS) – Eski TS sembolü FVV

H03VV-F (TS) Kablo Yapısı

HO3VV- F kablo özelliği: İnce çok telli bakır iletkenli çok damarlı, protodur yalıtkanlı, protodur dış kılıflı, fleksibl kablolardır.

H03VV-F (TS) Kullanım Alanları

Mekanik etkilerin az olduğu yerlerde kullanılır. Kapalı ve kuru yerlerde, hareketli irtibat kablosu olarak kullanılır.

Standart kesitleri 0,50 mm² x (2 ,3 veya, 4 damarlı )- 0,75 mm² x (2 , 3 veya, 4 damarlı ) olarak yapılmaktadır. (H– Harmonize tip, 03- 300 volt gerilim, V– Pvc yalıtkan, F– Fleksibl ince çok telli ).

• H05RR- F (TS )

H05RR- F (TS ) Kablo Yapısı

HO5RR- F kablo özelliği:

Çok damarlı, ince çok telli, lastik dış kılıflı, bakır iletkenli lastik yalıtkanlı, kalaylı endüstriyel tip kablolardır.

H05RR- F (TS ) Kullanım Alanları

Mekanik etkilerin az olduğu yerlerde kullanılır. Rutubetli yerlerde, elektrik ocakları, su ısıtıcıları, el matkapları gibi taşınabilir atölye cihazlarında.

Standart kesitleri 0,75- 1- 1,5- 2,5- 4 mm² x (2, 3 veya 4 damarlı) olarak yapılır. (H– Harmonize tip, 05- 300/500 V gerilim, R – Çok telli, F-Fleksibl ince çok telli ).

• H05VV5-F(TS)

H05VV5-F(TS) Kablo Yapısı

İnce çok telli, bakır iletkenlidir. Flexibl kontrol, damarları numara baskılı, protodur yalıtkanlı, ölçü ve kumanda kablolarıdır.

H05VV5-F(TS) Kullanım Alanları

Mekanik zorlamaların bulunmadığı yerlerde, kontrol cihazlarında, bilgisayar sistemlerinde kullanılır.

Standart kesitleri 0,75 mm² x çeşitli damar sayılarında yapılır.

DİĞER KABLO ÇEŞİTLERİ

• Alpek Kablolar
• Sıcaklığa dayanıklı kablolar
• Haberleşme kabloları
• Koaksiyel kablo
• Fiber optik kablo