Elektrik enerjisi ile çalışan her türlü devrede kullanılan devre elemanlarından biri kablolardır. Elektrik devrelerinde kablolar, devre elemanlarını elektriksel olarak birbirine bağlar. Bir başka ifade ile, elektrik kablosu elektrik akımının devre üzerinde dolaşımını sağlar.
Elektrik ve elektronikte en çok kullanılan kablo çeşitleri nelerdir? Kulanım amaçlarına göre kablo seçimi yapılmalıdır. Kablo seçimi yapılırken kablo çeşitleri iki kategoride incelenebilir.
Sinyal Kablosu
Enerji taşımazlar. Elektriksel işaret taşırlar. Bu sinyalin genliği 220 – 0,001 Vdc veya Vac arasında değişebilir. Sinyal kablolarının enerji iletimi yapan kablolar ile aynı kablo kanalında veya kablo tavasında döşenmesi kesinlikle yanlıştır. Enerji kablolarından geçen akımın sinyal kablolarını indüklemesi sonucu sinyalde ciddi bozulmalar veya tespiti zor arızalar oluşabilir. Aynı zamanda; sıcaklık, titreşim, mekanik zorlamalar ve benzeri bir çok fiziksel şartlar sinyal iletimini etkilemekte olup hesap yapılırken bu hususlar göz önüne alınmalıdır.
Enerji Kablosu
Enerji iletiminde kullanılacak kablolarda; ne kadar enerji taşıyacağı , mekanik zorlamalar , dış etkenler, gerilim düşümü, akım taşıma kapasitesi, havada veya yer altında kullanılacağı duruma göre kablo seçimi yapılır. İnverter ve benzeri uygulamalar ile sürülen yüklerde kullanılacak kabloların kesinlikle ekranlı olmalıdır.
KABLO ÇEŞİTLERİ
N-KABLOLAR
TS 833 de N-kabloların tanımlarına, sınıflandırılmalarına, özelliklerine, muayene ve deneylerine, piyasaya sunulma şekillerine yer verilmiştir. N-kablolar normal ve hafif işletme şartlarına dayanıklı, sabit döşenen iç döşeme kablolarıdır. Yer altına döşenmezler. N Kabloları (TS) Sabit olarak sıva üstü ve sıva altında kullanılır. N-kablolar 16 (içinde) mm² ye kadar bir telli (Som) yapılabilir, 16 mm² ’den sonra çok tellidir.
- NV TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı tek damarlı tesisat kablolarıdır. Sembolü ( NYA) dır.
Bir veya çok telli, bakır iletkenli bir damarlı, PVC termoplastik yalıtkanlı kablo. Bir telli tek damarlı iletkenler.
Resimde de görüldüğü gibi NV tipi kablolar tek telden ve 16 mm² kesite kadar imal edilirler.
Kablo Yapısı
- Tekli veya örgülü bakır iletken
- PVC yalıtkan
Kullanım Alanları
NV tipi kablolar, sabit tesislerde dağıtım tablolarında, dağıtım tablolarındaki bağlantılarda, kapalı ve kuru yerlerde, sıva altı ve sıva üstü elektrik tesisatların da boru içerisinde kroşeler üzerinde kullanılır. NYA kablo modelleri, NYA kablo markaları, seçenekleri, özelliklerine göre NYA kablo fiyatları da değişmektedir.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=1000 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
Nominal iletken kesitleri: 1,5 – 2,5 – 4- 6- 10 – 16 mm² (tek telli tek damarlı)
10 – 16 – 25 – 35 – 50 – 70 – 95 – 120 – 150 – 185 – 240 mm² ( çok telli tek damarlı)
Çok Damarlı iletkenler
Çok telli tek damarlı iletkenlerdeki işleme zorluğu sebebi ile 16 mm2 den büyük kesitli iletkenlerin küçük kesitli iletken kesitini karşılayacak kadar çok sayıda iletkenlerin bir araya getirilip üzerinin yalıtılması ile meydana gelen iletkenlere çok telli tek damarlı iletken denir.
- NV-B TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı örgülü kordonlardır. Sembolü (NYFAF) dir.
Kablo Yapısı
- PVC yalıtkan
- İnce çok telli bakır
Kullanım Alanları;
NV-bu tipi kablolar, mekanik zorlanmaların bulunmadığı kuru yerlerde, hareketli cihazların bağlantılarında (lamba, aplik, avize, seslendirme cihazları vb.) kullanılır. Ayrıca dinamit patlatma ara bağlantı kablosu olarak da kullanılır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
- NV-Y TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı bitişik bükülgen kordonlardır. Sembolü ( NYFAZ )
Kablo Yapısı
- İnce çok telli bakır iletken
- PVC yalıtkan
Kullanılım Alanları
NY-y tipi kablolar aplik, avize, lamba, v.b gibi cihazlar ile sabit tesisatlarda taşınabilen cihazların bağlantılarında kullanılır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
- NV-B TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı tek damarlı bükülebilir tesisat kablolarıdır. Sembolü ( NYAF ) dir.
Kablo Yapısı
- İnce çok telli bakır iletken
- PVC yalıtkan
Kullanılım Alanları
NV-b tipi kablolar, otomatik kumanda elemanlarının terminal bağlantılarında, hareketli ve taşınabilir cihazların bağlantılarında, kuru yerlerde, kordon kablolarında, elektrik panosu ve tablolarda kanal içerisinde NYAF kablo kullanılır. NYAF kablo; Harekeli cihazlara bağlanan flexible kablolardır. Seyyar kablo olarak kullanılan kablo çeşididir. Topraklama kablosu olarak da kullanılabilir.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=1000 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
- NVV-R TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı yassı bina kablolarıdır. Sembolü ( NYIFY) dir.
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- PVC dış kılıf
Kullanım Alanları
NVV-r tipi kablolar rutubetli, ıslak yerlerde, kuru yerlerde,açık tesislerde, sıva üstü ve ahşap tesisatlarda, sıva altı tesisatlarda kullanılır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
- NVV TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı antigron kablolarıdır. Sembolü ( NYM )dir.
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- Dolgu Pvc dış kılıf
Kullanım Alanları
NYM tipi kablolar, yangın ve patlama tehlikesi olan atölye, fabrika ve her türlü işyerleri ile depolarda, kuru, rutubetli ve ıslak yerlerde kullanılır. Açık tesislerde, sıva altı ve sıva üstü sabit tesisatlarda kablo kanalı içerisinde kullanılır. Toprak altına döşenmezler.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
- FYV-N TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı ve kılıflı çok damarlı bükülgen kordonlardır. Sembolü ( NYMHY-rd ) dir
Kablo Yapısı
- İnce çok telli bakır iletken
- PVC yalıtkan
- PVC Dolgu
Kullanım Alanları
NYMHY-rd tipi kablolar taşınabilir özellik taşıyan buzdolabı, çamaşır makinesi gibi cihazlarda, kuru, nemli ve ıslak yerlerde, orta büyüklükte mekanik zorlamanın bulunduğu tesislerde kullanılır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: U=380 V Standartlar: TS 833 ( VDE 0250 )
Y KABLOLARI
Elektrik enerjisinin iletim ve dağıtım işlemlerinde, havai hat ile yer altı hatlarında Y kabloları kullanılır. Havai hatlar da, direkler üzerine (demir, beton, ağaç) yerleştirilen travers, izolatör ve çıplak iletkenlere ihtiyaç vardır. Havai hatlar; işletme kolaylığı açısından, kuruluş maliyeti bakımından, bakım ve onarım masraflarının az olmasından dolayı yaygın olarak tercih edilen bir enerji iletim şeklidir.
Enerji, şebeke ve aydınlatma, kumanda (enerji santrallarının vb.) kablosu olarak hariçte, kablo kanallarında, toprak altında özel olarak imal edildiği takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılır. Sabit tesislerde kullanılan ve ağır işletme koşullarına dayanıklı kablodur.
Havai hatla enerji iletiminin yapılamadığı yerlerde iletim, yer altı tesisleri ile yapılır. Bu nedenle kullanılan kablolara yer altı kabloları denir. Yer altı kablolarının havai hat tesislerine göre hem avantaj hem de dezavantajları vardır.
Avantajları
- Yeraltı kabloları ile yapılan tesislerde direk, izolatör vb. malzemelere ihtiyaç yoktur.
- Yer altı kabloları fırtına ve yıldırım gibi doğal olaylardan etkilenmezler.
- Yer altı kabloları cadde, meydan ve parkların estetiğini bozmayacak şekilde dizayn edilir.
- Yer altı kabloları cadde, meydan ve parkların konumuna göre düz veya kavisli bir şekilde döşenir.
- Yer altı kabloları havai hat tesisatından daha güvenlidir.
Dezavantajları
- Yeraltı kablosu ile yapılan tesislerin kuruluş maliyetleri fazladır.
- Yeraltı kablosu ile yapılan tesislerde istenen değerde yüksek gerilim kablosu üretilememektedir.
Y tipi kablolar, sabit tesislerde kullanılan ağır işletme koşullarına uygun olan dayanıklı kablo çeşididir. Y tipi kablo imalatı değişik şekillerde yapılır.
Kullanım amacına göre Y tipi kablolar
- Sinyal ve kumanda kabloları
- Enerji kabloları
Kullanılan iletkenin türüne göre Y tipi kablolar
- Bakır iletkenli Y tipi kablolar
- Alüminyum iletkenli Y tipi kablolar
Kullanılan yalıtkan malzemenin türüne göre Y tipi kablolar
- Lastik yalıtkanlı Y tipi kablolar
- Termoplastik yalıtkanlı Y tipi kablolar.
- Anma gerilimine göre Y tipi kablolar
- Alçak gerilim
- Orta gerilim
- Yüksek gerilim
Alçak ve orta gerilim yer altı kablolarında, yalıtım malzemesi polivinil klorür ( PVC ) ve polietilen ( PET ), yüksek gerilimde ise kağıt kullanılır.
Y Tipi Kablolarda kullanılan semboller ve anlamları
- YVV TİPİ KABLOLAR (PVC Yalıtkanlı Tek DamarlıKablolar)
PVC yalıtkanlı tek damarlı enerji kablolarıdır. Sembolü (NYY) dir.
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- Dolgu PVC dış kılıf
Kullanım Alanları
Yerel enerji dağıtımında bina içi, bina dışı şebekelerde, tatlı su veya deniz suyu içerisinde, açık alanlarda, toprakta ve kapalı yerlerde kumanda kablosu olarak kullanılır. Enerji santrallerinin, otel, tren istasyonu, fabrika ve hastanelerin kumanda sistemlerinde kullanılır. Damarları üzerinde bulunan numaralar bağlantı esnasında kolaylık sağlar.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )
- YVV TİPİ KABLOLAR (PVC Yalıtkanlı Çok Damarlı Kablolar)
PVC yalıtkanlı çok damarlı enerji kablolarıdır. Sembolü (NYY)dir.
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- Dolgu PVC dış kılıf
Kullanım Alanları
Yerel enerji dağıtımında bina içi tesisat kablosu, bina dışı şebekelerde, endüstri tesislerinde kablo kanallarında veya boru içinde kullanılır. Şebeke aydınlatma ve güç dağıtım kablosu olarak kullanılan bu kabloların özellikleri her türlü mekanik zorlamalara karşı korunmalı olmasıdır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 /1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )
- YVV TİPİ KABLOLAR (PVC Yalıtkanlı Kontrol Kabloları)
PVC yalıtkanlı kontrol kablolarıdır. Sembolü ( NYY ) dir
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- Dolgu PVC dış kılıf
Kullanım Alanları
Fabrikalarda, endüstride enerji merkezlerinde kumanda kablosu olarak kullanılır. NYY kablo modelleri, NYY kablo markaları, seçenekleri, özelliklerine göre NYY kablo fiyatları da değişmektedir.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )
- YVŞV TİPİ KABLOLAR
PVC yalıtkanlı çok damarlı yassı çelik zırhlı enerji kablolarıdır. Sembolü ( NYFGbY ) dir
Kablo Yapısı
- Bakır iletken
- PVC yalıtkan
- Dolgu Yassı çelik zırh
- Çelik bant PVC dış kılıf
Kullanım Alanları
Mekanik darbelerin olduğu yerlerde ve ağır işletme şartlarında, yer altında güvenli olarak kullanılır.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70 °C
Anma Gerilimi: Uo / U =0,6 / 1 KV Standartlar: TS 212 ( VDE 271 )
F KABLOLAR
Normal ve hafif işletme koşullarına uygun, hareketli elektrik cihazlarında kullanılan, bükülgen
kablolar F kablolardır (TS 621).
F-Kablolar yer altına, sıva altına döşenmezler. İşletmenin arızasız durumunda devamlı olarak uygulanan işletme gerilimi, kablo anma geriliminden en çok % 15 büyük olabilir. Bu durumda simetrik gerilim dağılımlı (arızasız) alternatif akım tesisleri ile doğru akım tesislerinde, işletme gerilimi kablo anma geriliminin 1,15 katından daha büyük olmamalıdır.
Topraklanmış olan bir fazlı alternatif akım ve doğru akım tesislerinde ise toprağa karşı olan işletme gerilimi, kablo anma geriliminin 0,66 katından büyük olmamalıdır.
Kablo Yapısı
F-Kabloların damar iletkenleri bakırdan yapılır. Yalıtkan malzeme olarak iki çeşit lastik yalıtkan veya termoplastik yalıtkan malzeme kullanılır. Yalıtkan kılıfı lastikten yapılmış olan ve lastiği iletkene değen kablolarda karşılıklı kimyasal etkilemeyi önlemek amacıyla iletkenler kalaylanmalı veya lastik yalıtkan kılıfla iletkenin birbirine değmesi, boyalı bir film veya eşdeğer bir tabaka ile bütünüyle engellenmelidir.
Kullanım Alanları
Hareketli elektrik cihazlarda kullanılır.
H KABLOLARI (TS)
Sabit tesislerde ve hareketli cihaz bağlantılarında, kapalı ve kuru yerlerde, sıva altı ve sıva üstünde H kabloları kullanılır.
- HO5V-U (TS) –- Eski TS sembolü NV
Kullanım Alanları
HO5V- U kablo özelliği: Sabit tesislerde, sıva altı ve sıva üstünde boru içinde, dağıtım tablolarındaki irtibatlarda, kapalı ve kuru yerlerde, kroşeler üzerinde kullanılan bir damarlı kablodur.
Standart kesitleri 0,5- 0,75- 1 mm²dir.
En Fazla İletken Sıcaklığı: 70ºC’dir
(Harflerin anlamları; H- Harmonize tip, 05- 300 ile 500 Volt gerilim, V- PVC yalıtkan, U- Tek telli).
- H03VV-F (TS) – Eski TS sembolü FVV
Kablo Yapısı
HO3VV- F kablo özelliği: İnce çok telli bakır iletkenli çok damarlı, protodur yalıtkanlı, protodur dış kılıflı, fleksibl kablolardır.
Kullanım Alanları
Mekanik zorlamaların az olduğu kapalı ve kuru yerlerde, hareketli irtibat kablosu olarak kullanılır.
Standart kesitleri 0,50 mm² x (2 ,3 veya, 4 damarlı )- 0,75 mm² x (2 , 3 veya, 4 damarlı ) olarak yapılmaktadır (H- Harmonize tip, 03- 300 volt gerilim, V- Pvc yalıtkan, F- Fleksibl ince çok telli ).
- H05RR- F (TS )
Kablo yapısı
HO5RR- F kablo özelliği: Çok damarlı, ince çok telli, lastik dış kılıflı, bakır iletkenli lastik yalıtkanlı, kalaylı endüstriyel tip kablolardır.
Kullanım Alanları
Rutubetli yerlerde, elektrik ocakları, su ısıtıcıları, elektrikli el lambaları ve el matkapları gibi taşınabilir atölye cihazlarında, mekanik etkilerin az olduğu yerlerde kullanılır.
Standart kesitleri 0,75- 1- 1,5- 2,5- 4 mm² x (2, 3 veya 4 damarlı) olarak yapılır (H- Harmonize tip, 05- 300/500 V gerilim, R-Çok telli, F-Fleksibl ince çok telli ).
- H05VV5-F(TS)
Kablo Yapısı
İnce çok telli, bakır iletkenli, flexibl kontrol, damarları numara baskılı, protodur yalıtkanlı, ölçü ve kumanda kablolarıdır.
Kullanım Alanları
Mekanik zorlamaların bulunmadığı yerlerde, kontrol cihazlarında, bilgisayar sistemlerinde kullanılır.
Standart kesitleri 0,75 mm² x çeşitli damar sayılarında yapılır.
DİĞER KABLO ÇEŞİTLERİ
- Alpek Kablolar
- Sıcaklığa dayanıklı kablolar
- Haberleşme kabloları
- Koaksiyel kablo
- Fiber optik kablo
Bir cevap yazın